شهر سبز همچون بسیاری از دیگر شهرهای تاریخی ازبکستان همچون خوارزم و سمرقند و بخارا در گذشته در قلمرو ایران بوده است. این شهر که در گذشته با نام کیش یا کش شناخته میشد محل تولد امیر تیمور یا تیمور لنگ است. تیمور گورکانی برای آبادانی این شهر تلاش زیادی کرد و از دوران او آثار معماری باشکوه زیادی در شهر سبز بر جای مانده است. شهری که حیاتی 2700 ساله دارد و زمانی در قلمرو پادشاهی هخامنشیان قرار داشت. در گذشته صنایع دستی این شهر شهرت جهانی داشت و از نظر تجاری از مهمترین شهرهای آسیای میانه بود. از آنجا که اسکندر مقدونی این شهر را در تصرف خود در آورده بود آثار تاریخی هلنیستی – یونانی را میتوان آنجا مشاهده کرد.
هسته تاریخی مرکزی شهر سبز را به دلیل تعدد آثار تاریخیش در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. شهری که مارکوپلو جهانگرد مشهور از آنجا به سمرقند سفر کرد. مشهورترین بنای تاریخی این شهر کاخ آق سرای یا قصر آک سرای نام دارد، کاخی که در زمان خودش با 56 متر ارتفاع از بلندترین برجهای جهان به شمار میرفت و برای ساخت آن معمارانی مشهور از عراق، خوارزم، هند و ایران گرد هم آمدند. این معماران کاخ پرزرق و برق آق سرای را با گنبدهایی لاجوردی ساختند و برای تزئین سقف آن از طلا استفاده کردند. متاسفانه این کاخ با آبشارهایی که در بالای بامش قرار داشت حدود دویست سال پیش تا حد زیادی تخریب شد. بالای بام قصر آک سرای نوشته بودند : "اگر به دنبال به چالش کشیدن قدرت ما هستید، نگاهی به ساختمانهایمان کنید!" دیگر بنای تاریخی شهر سبز گنبد سبز نام دارد که از یک مسجد و یک مدرسه تشکیل شده است. این بناها که با نام شاهرخ نیز شناخته میشوند را به دستور نوه تیمور گورکانی ساختهاند.
عجیبترین بنای تاریخی شهر سبز که مسافران تور ازبکستان را به خود جذب میکند گنبدهای سه گانه شهر و دو مقبره آن است. کوک گنبد (کوک گومباز/کوک گمبذ) مسجدی با گنبدهای آبی است که مقبرهای نیز در آن ساخته شده اما هیچکس در آن دفن نشده است و امروزه با نام خانه مدیتیشن شناخته میشود. مخزن قدرت از دیگر دیدنیهای شهر سبز در واقع مکانی برای دفن پادشاهان و خانواده آنها به شمار میرفت و در آن سالنی برای دعا و مسجدی برای اجرای مناسک مذهبی قرار داشت. معماران، اصلیترین دیوار بنای مخزن قدرت را با مرمر سفید ساخته بودند. جهانگیر، بزرگترین فرزند تیمور در این بنا به خاک سپرده شده است. مقبرهای دیگر با دو اسکلت در گوری که با نام گور تیمور شناخته میشود در اتاقی مخفی با تابوتی قدیمی پیدا شده پیدا شده است. مورخان اعتقاد دارند گور تیمور گورکانی در سمرقند قرار گرفته و مشخص نیست این گور متعلق به چه کسی است. مسافران تور ازبکستان که از بافت تاریخی شهر سبز دیدن میکنند سری نیز به بازار قرن هجدهمی و حمامهای چارسو (چورسو) ی قرن پانزدهمی نیز میزنند. با آن که بناهای تاریخی که در این مقاله به آن اشاره شد همگی با هم تحت عنوان مرکز تاریخی شهر سبز در میراث جهانی یونسکو به عنوان آثار در معرض خطر ثبت شدهاند اما هنوز مردم محلی از حمامها و بازارش استفاده میکنند. اگر قصد خرید تور ازبکستان دارید میتوانید همسفر علاءالدین تراول در بازدید از بهترین دیدنیهای ازبکستان باشید یا بلیط هواپیما و رزرو هتل خود را به ما بسپارید.