امروزه می‌توانید خیلی ساده و در یک چشم به هم زدن از کشوری اروپایی به کشوری دیگر در این حوزه بروید. برای مثال، تنها با خودرو می‌توان در عرض یک ساعت از پهن‌ترین نقطه کشور لوگزامبورگ گذشت و به فرانسه، آلمان و یا بلژیک رسید. بخشی از این موضوع به اندازه کوچک این کشور باز می‌گردد اما بخشی از آن نیز مرهون یک میراث لوگزامبورگی است: پیمانی که بیش از 30 سال پیش در روستای کوچک «شنگن» (Schengen) در دور دست‌ترین نقطه شمال شرقی کشور به امضای سران کشورهای اروپایی رسید. قراردادی که امروزه با عنوان توافق شنگن شناخته می‌شود شیوه مسافرت در درون قاره اروپا را متحول ساخت.
لوگزامبورگ کشور بسیار کوچکی است که مرکز تجارت اروپا به شمار آمده و ثروتمندان جهان خود را در آن سرگرم ساخته و کسب درآمد می‌کنند. این کشور کوچک که به شیوه پادشاهی اداره می‌شود در بین کشورهای فرانسه و آلمان گم شده است و بهای مکان قرارگیری خود را در نه یک، بلکه دو جنگ جهانی داده است و بدین ترتیب تاریخی بسیار هیجان انگیز و پرماجرا دارد. در سال 1985، این کشور میزبان امضای یک قانون بسیار مهم بود: قانون چند جانبه شنگن که سفر بی‌مرز و بدون نیاز به اخذ ویزا بین کشورهای عضو اتحادیه اروپا را ممکن می‌ساخت.
در شرقی‌ترین نقطه کشور لوگزامبورگ دره موزل واقع شده که در جوار آن نیز رودخانه موزل قرار دارد، رودخانه‌ای که مرز طبیعی بین لوگزامبورگ و آلمان را تشکیل داده است. هنگامی که فکر می‌کنید در حال خارج شدن از لوگزامبورگ هستید به یک روستای خیلی کوچک می‌رسید که شنگن نام دارد که در میان تاکستان‌های وسیع و در کناره رودخانه موزل واقع شده است. این روستا با کمتر از 520 نفر جمعیت، آنقدر بزرگ و پرجذبه نیست که از روستایی که سفر در اروپا را متحول ساخته انتظار دارید. اما در روز 14 ژوئن 1985، نمایندگان کشورهای بلژیک، فرانسه، لوگزامبورگ، آلمان غربی و هلند در این روستا دور یک میز نشسته و پیمانی تاریخی را امضا کردند. اما تاریخچه این پیمان متحول کننده به سال‌های بسیار دور باز می‌گشت.
با پایان جنگ جهانی دوم در سال 1944، کشورهای بلژیک، لوگزامبورگ و هلند به هم پیوستند که گروه «بنلوکس» (Benelux) را تشکیل دهند. این سه کشور متوجه فواید همکاری در زمینه تجاری شده و بدین ترتیب توافقی در زمینه تجارت آزاد امضا کردند. بر اساس همین پیمان بود که در سال 1957 پیمان رم به شکل گیری جامعه اقتصادی اروپا منتهی شد؛ اتحادیه‌ای برای تجارت آزاد متشکل از 6 کشور که علاوه به سه کشور گفته شده، کشورهای آلمان غربی، فرانسه و ایتالیا نیز به آن پیوسته بودند.
در اوایل دهه 1980 تعداد کشورهای عضو این اتحادیه به 10 کشور افزایش یافته بود و رفت و آمد سریع‌تر در مرزها بین این کشورها در دستور کار قرار گرفته بود. این مقررات جدید از ازدحام مسافران و خودروها در مرزها کاسته و نیاز به نیروی انسانی را نیز به شدت کاهش داده بود. اما همین سبک از بررسی مدارک شهروندان دیگر کشورها نیز از نظر کشورهای عضو غیرضروری و برای اقتصاد طرفین مضر انگاشته شد و بدین ترتیب بود که مفهوم منطقه مسافرت آزاد بدون مرز شکل گرفت که با موافقت برخی از کشورها و مخالفت برخی دیگر همراه بود. در نهایت این پیمان مسافرت آزاد بدون مرز بین کشورهای عضو بنلوکس، فرانسه و آلمان غربی به امضا رسید.
در حالی که قرار بود بزودی لوگزامبورگ رهبری جامعه اقتصادی اروپا را بر عهده بگیرد، انتخاب محل امضای توافقی که بعدها به شنگن معروف شد به این کشور کوچک واگذار گردید. روستای شنگن نیز تنها جایی است که آلمان و فرانسه به طور مشترک با لوگزامبورگ هم مرز هستند و بدین ترتیب بود که روستای شنگن نام خود را به عنوان محل برگزاری این نشست و امضای پیمان مسافرتی تضمین ساخت. تصمیم گرفته شد که این پیمان در مکانی امضا شود که بیشترین بی‌طرفی را داشته باشد از این رو نمایندگان هر سه کشور سوار یک کشتی تفریحی شده و کشتی به نزدیک‌ترین نقطه به مرز سه کشور برده شد که در میانه رودخانه موزل قرار داشت و در درون کشتی و روی آب‌های این رودخانه بود که نمایندگان پیمان را امضا کردند.
از آنجایی که در مورد موفقیت این پیمان بسیار شک و شبهه وجود داشت و برخی از دیگر کشورهای اروپایی با آن مخالفت کرده بودند، از سران اصلی کشورهای مذکور نیز تنها یکی در هنگام امضای پیمان شنگن در روستای شنگن حضور یافتند. حتی پس از امضای پیمان نیز تا سال 1995 مفاد آن به اجرا درنیامد. امروزه اما منطقه شنگن شامل 26 کشور اروپایی است که از این تعداد 22 کشور عضو اتحادیه اروپا و 4 کشور (ایسلند، سوییس، نروژ و لیختن اشتاین) نیز خارج از این اتحادیه هستند.
علیرغم مخالفت‌هایی که با این پیمان وجود دارد، مخالفت‌هایی که با بحران پناهجویان و حملات تروریستی در سال‌های اخیر نیز شدت یافته اما پیمان شنگن همچنان به کار خود ادامه داده و در ادامه نیز بزرگ‌تر از قبل خواهد شد. اما هنوز هم سیاست باید ورود و خروج کشورها را به این پیمان تعیین کند زیرا برای عضویت یک کشور جدید، موافقت تمامی کشورهای عضو ضروری است. برای مثال کشورهای بلغارستان و رومانی بارها برای عضویت در این توافق اعلام آمادگی کرده‌اند اما این درخواست‌ها هر بار با مخالفت برخی از اعضای توافق به دلیل فساد داخلی و مشکلات امنیتی در مرزهای این کشورها مواجه شده است. در واقع از سال 2011 که لیختن اشتاین به عضویت پیمان شنگن درآمد دیگر کشوری عضو این توافق نشده است.
بدین ترتیب روستای کوچک شنگن که اکنون مکانی برای دوستداران کوهنوردی و قایق سواری در رودخانه موزل است توافقی را ممکن ساخت که آینده مسافرت بین کشورهای اروپایی را برای همیشه دگرگون ساخت.
