آداب و رسوم ایرانیان در عید نوروز

آداب و رسوم ایرانیان در عید نوروز

نوروز مهم‌ترین جشن ملی ایرانیان است که همه‌ی مردم قبل از فرا رسیدن بهار، در تلاش برای تدارکات آن هستند. آیینی که امروز به عنوان آداب نوروز برگزار می‌شوند برگرفته از جشن نوروز در ایران باستان هستند، هرچند برخی از آن‌ها دچار تغییراتی شده‌اند. در این مطلب قصد داریم درباره‌ی آداب و رسوم ایرانیان در عید نوروز صحبت کنیم، پس همراه این وبلاگ علاءالدین تراول باشید.

‌🚩 برای مشاهده تورهای ایرانگردی موجود روی سایت کلیک کنید ⬅ رزرو آنلاین تورهای ایرانگردی

خانه تکانی

باز هم ماه آخر سال و باز هم بحث داغ خانه تکانی. این آیین، به جا مانده از دوران کهن است که همچنان در ایران و برخی کشورهای دیگر انجام می‌شود. مردم در روزهای آخر سال در اسفند ماه، خانه‌های خود را گردگیری و نظافت می‌کنند، فرش‌هایشان را می‌شویند، بعضی‌ها وسایل کهنه‌شان را دور می‌ریزند و جدید می‌خرند. خانه تکانی از نگاه باستانی ابتدا همراه با هیجان و آشفتگیست سپس بعد از سر و سامان گرفتن منزل، آرامش همه جا را فرا می‌گیرد. 

کاشتن سبزه

حدود دو هفته مانده به عید نوروز، مردم دانه‌های مختلفی مثل گندم، ماش، عدس، ذرت و ... را در ظروف و یا روی کوزه‌های زیبا می‌کارند تا در لحظه سال تحویل، سبزه ذرت، سبزه گندم یا سبزه عدس خود را روی سفره هفت سین قرار دهند. در اوستا از کاشتن سبزه صحبت شده و از آن به عنوان نماد حقیقت و فضیلت یاد کرده است. از طرفی در ایران باستان، اهریمن خشکسالی بر روی زمین فرستاده بود و پس از پیروزی جمشید بر اهریمن مردم به پاس برکت بهار دوباره، در ظروف مختلفی جو کاشتند که احتمالا این قسمت از آداب و رسوم نوروز به آن واقعه بر می‌گردد. در دوران کهن افراد هر خانواده گندم را در 3 قاب به نشانه اندیشه نیک، پندار نیک و گفتار نیک می‌کاشتند تا  اهورامزدا به آن‌ها رشد و بالندگی عطا کند.

‌🚩 برای مشاهده و رزرو هتل های ایران موجود روی سایت کلیک کنید ⬅ رزرو آنلاین هتل های ایران

زیارت اهل قبور

ایرانیان آخرین پنج‌شنبه سال با دسته گل و خیرات به مزار عزیزان از دست رفته خود می‌روند تا برای آن‌ها طلب مغفرت و بخشش کنند.

سفره هفت سین

برپایی این سفره شاخص‌ترین بخش آداب و رسوم نوروز ایرانیان است که تقریبا در تمامی شهرهای ایران صورت می‌گیرد. ایرانیان چند روز مانده به نوروز سفره‌ای برپا می‌کنند تا لحظه سال تحویل همگی دور آن جمع گردند. همان‌طور که از اسم آن پیداست 7 خوراکی و روییدنی که با حرف سین آغاز می‌شوند را بر روی سفره قرار می‌دهند، از جمله: سنجد (به نشانه سنجیده عمل کردن)، سیب (به نشانه سلامتی و عشق)، سبزه (به نشانه خرمی و شادابی)، سمنو (به نشانه مقاوت و عدالت)، سیر ( به نشانه نشانه قناعت)، سرکه (به نشانه رضا و تسلیم) و سماق (به نشانه صبر و بردباری).

علاوه بر سین‌های اصلی، سکه (به نشانه افزایش دارایی)، کتاب مقدس ادیان مختلف (مسلمانان قرآن، زرتشتیان اوستا و .... به نشانه توکل به خداوند)، آینه (به نشانه روشنایی)، ماهی (به نشانه زایش و تکاپو)، شمع (به نشانه فروغ و روشنایی) و نان (به نشانه برکت)، از دیگر اجزای سفره هفت سین هستند.

لحظه تحویل سال

از ساعاتی قبل همه چیز فراهم گردیده، چند دقیقه قبل از تحویل سال خانواده دور سفره هفت سین جمع می‌شوند و دعای تحویل سال می‌خوانند. دعای لحظه سال تحویل "یا مّقَلِّبَ القُلوبِ و الاَبصار، یا مُدبِّرَ الَّیلَ وَ النَّهار، یا مُحَوِّلَ الحولِ وَ الأحوالِ حَوِّل حالَنا اِلی اَحْسَنِ الحال" ، به معنی، "ای تغییر دهنده دلها و دیده‏‌ها؛ ای مدبر شب و روز؛ ای گرداننده سال و حالت‌ها؛ بگردان حال ما را به نیکوترین حال" است. مردم با خواندن این دعا از خداوند طلب خیر در سال جدید می‌کنند. 

پس از تحویل سال همگی با شادی یک‌دیگر را در آغوش می‌گیرند، روبوسی می‌کنند و عید را بهم تبریک می‌گویند. معمولا بزرگ‌تر خانواده از قبل بین قرآن پولی را به عنوان عیدی قرار داده و افراد یکی یکی عیدی خود را بر می‌دارند. در آیین زرتشتیان پس از تحویل سال، بزرگ‌تر خانواده با قاشق به بقیه عسل، دانه‌های خشک یا سکه هدیه می‌دهد. به همین خاطر با توجه به کشور، فرهنگ و دین افراد ممکن است مراسم نوروز در هرجایی کمی متفاوت‌تر انجام شود. 

 حاجی فیروز 

او یکی از نمادهای نوروز است که روزهای پایانی اسفند در میان هیاهوی شهر با یک دایره‌ی زنگی، لباسی قرمز و صورتی سیاه رنگ به خیابان‌ها می‌آید و فرا رسیدن نوروز را به مردم مژده می‌دهد. حاجی فیروز به نوروزخوانی و اشعار مربوط به این جشن می‌پردازد، مردم از دیدنش خوشحال می‌شوند و به او عیدی می‌دهند. 

عمو نوروز 

این فرد که آن را با نام بابا نوروز هم می‌شناسند، نماد زمان در ایران باستان و همچنین زال در شاهنامه است. ایرانی‌ها اعتقاد دارند که عمونوروز با ریش و موی سپید بلند، در شب عید به خانه می‌آید تا ننه سرما، یار خود را ببیند. دیداری که هرگز محقق نمی‌شود!

سیزده به در 

ایرانیان معتقدند که 13 فروردین روزی نحس است و نباید در خانه بمانند، از این‌رو صبح زود به دشت و کوه می‌روند تا سیزده خود را به در کنند. هر خانواده آجیل باقی‌مانده از عیدش را به طبیعت می‌برد و بعضی هم روی هیزم آش درست می‌کنند. در غروب سیزده به در، دختران به جهت بخت‌گشایی سبز گره می‌زنند و خانواده‌ها سبزه‌های کاشته شده عیدشان را بیرون می‌اندازند. 

دید و بازدید عید

تقریبا پس از تحویل سال دید و بازدیدها شروع می‌شوند و معمولا روزهای اول نوروز مختص بازدید کوچک‌ترها از بزرگ‌ترهاست تا سال نو رو به آن‌ها تبریک بگویند. در طول روزهای اول فروردین این عید مبارکی‌ها ادامه دارند و همچنین مردم  برای گفتن سر سلامتی، به دیدن کسانی می‌روند که در سال گذشته عزیز خود را از دست داده‌اند.  

سبزی پلو با ماهی 

پختن سبزی پلو با ماهی یکی از اصلی‌ترین آداب و رسوم نوروز بوده است که معمولا به عنوان ناهار یا شام روز اول فروردین صرف می‌شود. فلسفه‌ی طبخ این غذا احتمالا به خاطر نماد هر یک از مواد تشکیل دهنده‌ی آن بوده که ماهی نماد جنب و جوش، سبزی نماد بهار و برنج نماد برکت است. علاوه بر این‌ها پختن و خوردن سبزی پلو ماهی فرصتی برای شکرگزاری در روز اول سال هم هست. برخی از تهرانی‌ها نیز در شب نوروز رشته پلو می‌پزند تا سررشته کار تا آخر سال در دستشان باشد. 

پوشیدن لباس نو 

قبل از فرا رسیدن عید نوروز مردم لباس‌های نو می‌خرند تا همراه با نو شدن زمین و فرا رسیدن بهار، در میهمانی‌ها با ظاهری تازه و آراسته حاضر شوند. هر سال قبل از عید نوروز افرادی که شرایط مالی مساعدتری دارند به نیازمندان لباس نو هدیه می‌دهند تا آن‌ها هم با فرا رسیدن بهار لباسی جدید برتن کنند. 

آداب و رسوم نوروز در شهرهای مختلف ایران

آداب اصلی نوروز در بین تمامی اقوام ایران تقریبا به یک شکل انجام می‌گیرد ولی در بعضی شهرها آیین‌های دیگری هم انجام می‌گیرند، در ادامه تعدادی از آن‌ها را آورده‌ایم. 

ترکمن

یکی از آداب و رسوم نوروز بین ترکمن‌ها مراسمی به نام منجوق آتدی (انداختن دانه منجوق) است. در این مراسم دختران گرد هم می‌آیند، هر نفر منجوق خود را علامتی خاص می‌زند و همگی را داخل یک ظرف می‌ریزند. یکی از دختران در حالی‌که ظرف را بالای سر خود نگه داشته شعری می‌خواند. سپس یکی از منجوق‌ها را در می‌آورند و متعلق به هر کسی که باشد تفسیر شعر درباره‌ اوست. 

میناب

طبق باوری کهن، زمین بر روی شاخ گاوی قرار دارد که در هنگام نوروز به جهت رفع خستگی، گاو زمین را از شاخی به شاخ دیگرش می‌گذارد. بر این اساس مردم میناب در ایام نوروز، شاخ گاو و گوسفندهایشان را که در حیاط نگه‌داری می‌کنند با گل سرخ رنگ می‌زنند. 

چهار محال و بختیاری

معمولا زنان و کودکان مراسمی را به نام شنبه‌گردی اجرا می‌کنند. آن‌ها اولین شنبه سال جدید به بیرون می‌روند تا با چیدن گل و گیاه، نحسی و پلیدی روزشان را از بین ببرند. 

استان کهگیلویه و بویراحمد

از مهم‌ترین آداب و رسوم نوروز در این استان می‌توان به چاله گرم اشاره کرد. طبق این آیین مردم در شب اول سال سفره‌های خود را پر از نان می‌کنند و غذاهایی مانند شله بادام، شله کنجد و شله عدس می‌پزند تا در سال جدید سفره‌شان پر خیر و برکت باشد.

کردستان 

آداب رسوم نورزو در کردستان مانند شهرهای دیگر انجام می‌شود، با این تفاوت که در برخی نقاط به جای آتش‌افروی در چهارشنبه‌سوری در شب نوروز کردها آتش به پا می‌کنند. میرنوروزی که نوعی نمایش کمدیست، هنوز در برخی از روستاهای این استان انجام می‌گردد. 

بوشهر

بوشهری‌ها علاوه بر سفره هفت سین، سفره هفت میم هم پهن می‌کنند که اجزای آن میوه، مسقطی، ماهی، میگو، مرغ، ماست و مرباست.

کلام آخر علاالدین تراول

علاءالدین تراول با برگزاری تورهای فوق‌العاده داخلی به اقصی نقاط ایران و تورهای بی‌نظیر خارجی به سرتاسر دنیا برای خاطره‌انگیز ساختن این سفر کنار شماست. برای اطلاع از شرایط تورهای داخلی به وب‌سایت علاءالدین تراول و صفحه رزرو آنلاین تورهای داخلی مراجعه کرده و برای آگاهی در مورد تورهای جهانگردی به صفحه پکیج تورهای خارجی بروید. علاءالدین همه چیز را یک‌جا برای شما آماده کرده است. جهت کسب اطلاعات بیشتر در هر زمینه‌ای نیز با کارشناسان علاءالدین تراول و شماره ۰۲۱۷۴۴۹۵ تماس بگیرید.