شنیده‌اید که می‌گویند، همدانی‌ها همه چیزدان هستند؟ همدانی‌ها نشانه‌های زیادی برای اثبات این گفته دارند. این شهر زیبا، مردمان بسیار توانمندی دارد که در زمینه‌های مختلف بسیار طراز اول هستند. زندگی در شهری به قدمت یکی از اولین تمدن‌های انسانی باعث شده تا مردمان این خطه بسیار توانا و هنرمند باشند. مثلا هنر سفالگری، یکی از هنرهای باسابقه همدانی‌ها است. لالجین همدان در شهرستان بهار استان همدان یکی از مراکز اصلی و مهم تولید سفال ایرانی به شمار می‌رود. علاوه بر ایران، لالجین همدان و سفال همدان ایران به عنوان یکی از قطب‌های اصلی سفالگری در خاورمیانه هم شناخته می‌شود.
با ما همراه باشید تا از این هنر قدیمی و زیبا در همدان بیشتر برایتان بگوییم:
لالجین کجاست؟
سفال لالجین استان همدان باعث شده تا این استان یکی از استان‌های مهم از نظر ایجاد شغل و حرفه در کشور باشد. حدود ۸۰ درصد از جمعیت لالجین به شغل سفالگری یا مشاغل مرتبط با آن مثلا رنگ‌کاری سفال، نقاشی روی آن و... مشغول هستند. سفال لالجین استان همدان نه تنها به نقاط مختلف ایران ارسال می‌شود بلکه به کشورهای دیگر هم صادر می‌شود. حدود ۹۰۰ واحد خُرد و متوسط در لالجین مشغول به تولید سفال هستند. مسافران و گردشگران داخلی و خارجی مختلفی برای بازدید از لالجین و هنرمندان آن در سفر به همدان راهی این منطقه می‌شوند.
افراد زیادی برای تولید انواع ظروف و وسایل سفالی در کنار هم کار می‌کنند. به همین خاطر است که ظرفیت همدان برای تولید شغل بسیار زیاد است. نیروهایی برای تولید سفال اولیه مشغول به کار می‌شوند. از جمله این افراد می‌توان به گِل‌مال و چرخکار اشاره کرد. این افراد به ترتیب در ورز دادن گل رس یا آماده‌سازی آن و شکل دادن گل‌ها با دستگاه و بدل کردن آن به ظروف و وسایل مختلف نقش دارند. به جز سفال‌گرانی که در تولید اولیه سفال فعالیت می‌کنند، افرادی هم در کارگاه‌ها به رنگ‌کاری و نقاشی می‌پردازند و فرایند فروش هم خود داستانی طولانی است که نیروهای کاری بسیاری را به خود جذب می‌کند.
رنگ‌کاری و نقاشی سفال و میناکاری چگونه است؟
رنگ‌کاری سفال هم فرایندی تخصصی و جالب است که به دو شیوه صورت می‌گیرد. سفالگران همدانی در لالجین با کمک رنگ‌های روغنی و شیمیایی یا رنگ‌ها و لعابی که عموما از مواد طبیعی مانند: لاجورد، سنگ سفید، گیاهی خاص و... اقدام به رنگ‌آمیزی سفال می‌کنند. میناکاری هم روش دیگری برای تزئین و زیباسازی سفال‌ها است که در آن از رنگ‌های برجسته با الهام از طرح‌های اسلیمی و تذهیبی استفاده می‌شود. میناکاری روی سفال هم باعث شده تا بازار تولید و فروش سفال‌های زیبای همدانی توسعه و گسترش بیشتری پیدا کنند و متنوع‌تر شوند. محصولات رنگین و مختلف سفال همدانی به نقاط گوناگونی از دنیا از جمله: اروپا، آمریکا، کشورهای اسکاندیناوی و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس صادر شده‌اند و در صورتی که مدیریت درستی برای سازماندهی فعالیت‌های این صنعت و هنر به کار گرفته شود، به راحتی می‌تواند به منبع درآمدزای بسیار مهم و پررنگی در کشور بدل شود.
مشکلات سفال همدان و سفالگری در چیست؟
همان‌طور که پیش‌تر هم گفته شد، همدان و لالجین ظرفیت‌های فوق‌العاده‌ای برای درآمدزایی و صادرات دارند. ولی موضوع این است که فقط مرحله نهایی یعنی فروش نیست که در فرایند صادرات حائز اهمیت است. اگر قرار باشد که محصولی در ابعاد صادراتی تولید شود باید از همان مراحل اولیه، به همه ابعاد تولید و تبلیغات، قیمت‌گذاری و توزیع فکر شود. برای مثال، یکی از مشکلات عمده‌ای که بر سر راه صادرات محصولات سفال همدانی وجود داشته و دارد، شیوه بسته‌بندی برای ورود به بازارهای جهانی است. اگر به فرایند تولید و بازاریابی محصولات سفال همدان به درستی رسیدگی نشود، رقیب چینی که در بازارهای جهانی به صورت فراگیری حضور دارد و البته قواعد بازی را هم به خوبی بلد است در چند سال آینده، اثری از این هنر در نقاط مختلف ایران و جهان باقی نگذارد.
چرا سفالگری هنری ارزشمند است؟
لالجین از سوی مراجع جهانی به عنوان پایتخت سفال جهان انتخاب شده است و این موضوع علاوه بر اینکه می‌تواند از نظر صادرات سفال همدان به دنیا نوعی مزیت به حساب آيد باعث می‌شود که استان همدان از نظر ارزش گردشگری هم در جهان آوازه بیشتری پیدا کند. هنر سفالگری می‌تواند شانه به شانه صنعت قدم بردارد و دستاوردهای ایده‌آلی برای ایران و همدان به همراه داشته باشد. سفالگری ظرفیت بسیار زیادی در ابعاد مختلف دارد. اما چرا فکر می‌کنید که این هنر و البته صنعت در نقاط مختلف جهان دارای علاقه‌مندانی است. علت این است که این هنر یک هنر ناب جهانی است. ویژگی هنر اصیل در جهان‌شمول بودن آن است. یعنی هم عرب‌ها می‌توانند با طرح‌های اسلیمی و تذهیبی ظروف زیبای سفالی ارتباط برقرار کنند و هم آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها می‌توانند با رنگ‌های متنوع، شکل کوزه‌ها و احجام زیبا سفالی به خوبی رابطه برقرار کنند. بوی خوش خاک و ویژگی‌های فیزیکی این ظروف هم که دیگر جای خود دارد و فرقی نمی کند، آسیایی باشید یا اهل هر نقطه دیگری از دنیا؛ در هر حال شما را به خود علاقه‌مند خواهد ساخت.
در آخر:
بسیاری از شهرهای مدرن و امروزی جهان در پِی این هستند که برای خود پیشینه و تاریخی فراهم کنند تا به زندگی شهروندان خود معنایی غنی‌تر تقدیم کنند. آنها با بازسازی مظاهر تمدن و قدمت فرهنگ بشری از نقاط مختلف دنیا به دنبال تزریق اصالت و فرهنگ به جامعه خود هستند. حال اگر در کشوری چون ایران که در جای جای آن، به صورت مشهود و مشخص، آثاری از گذشته‌ها، تاریخ غنی و فرهنگ وجود دارد، توجه کافی به حفظ و پاسداری آنها نشود، کوتاهی بزرگ و شرم‌آوری صورت خواهد گرفت. یکی از مصادیق فرهنگ و تاریخ این کشور، لالجین همدان است که با رسیدگی صحیح به کارگاه‌های پرتعداد آن و حمایت درست از سفالگرانش می‌تواند، به شکوفایی هنر و صنعت ایرانی کمک کند. قدر داشته‌های‌مان را بدانیم.
