آیین گل غلتان

گل غلتان 
یکی از معروف ترین آیین‌های استان سمنان و برخی شهرهای کویری همسایه، آیین گل غلتان است که برای نوزادانی که یک سال دارند برگزار می‌شود. این مراسم بیشتر توسط اقوام نزدیک نوزاد مثل مادر، خاله، عمه و مادربزرگ تدارک دیده می‌شود. همراه علاءالدین تراول باشید تا شما را با جزئیات آداب و رسوم گل غلتان آشنا کنیم و عکسهای گل غلتان را با شما به اشتراک بگذاریم. 

تاریخچه گل غلتان 
آیین گل غلتان مراسمی سنتی است که بیشتر در شهرهای مختلف شهرستان دامغان برمی‌گردد. در واقع خاستگاه این مراسم بیشتر شهر دامغان و امیریه، یکی از شهرهای کهن دامغان، است ولی در برخی مناطق دیگر استان سمنان مانند میامی، شاهرود، کلاته خیج و دیزج نیز انجام می‌شود. این آیین کهن با 100 سال قدمت، در سال 1389 به عنوان اولین میراث معنوی استان سمنان ثبت ملی شد و اکنون در پی ثبت جهانی آن هم هستند. 

زمان و مکان برگزاری گل غلتان 
همان‌طور که عنوان شد این مراسم در بیشتر شهرهای دامغان مخصوصا شهر امیریه صورت می‌گیرد. این جشنواره معنوی هر سال با رویش و شکفتن گل ‌های محمدی یعنی در اردیبهشت ماه برگزار می‌گردد. این آیین در گذشته برای نوزادانی بود که در فصل بهار به دنیا می‌آمدند و پس از دهمین روز تولدشان در گرمابه عمومی شهر غسل داده می‌شدند. برای باقی نوزادانی که در فصول دیگر متولد می‌شدند، با توجه به این‌که خانوادشان مطلع بودند نوزاد در چه زمانی به دنیا می‌آید، از قبل با جمع کردن و نگهداری گل در یخچال آماده‌ی اجرای مراسم می‌شدند. آیین گل غلتان در کاشان، خراسان رضوی و گناباد نیز برگزار می‌شود و قدمتی صدساله دارد. 

خواص گل غلتان 
مردم این منطقه معتقدند که غلتاندن نوزاد یک ساله در بین گل‌ های محمدی، باعث شادابی و طراوت پوست می‌شود و از چروک شدن پوست جلوگیری می‌کند. این کار نوزاد را از بیماری‌های مختلف در امان نگه می‌دارد و عطر خوش گل محمدی باعث آرامش، شادابی و سرزندگی نوزادان می‌شود. 

آیین گل غلتان امیریه
قبل از برگزاری مراسم، خانواده نوزاد به زنان و آشنایان فامیل خبر می‌دهند تا همگی در روز مشخص شده به گلستان و باغ‌های گل محمدی بروند و برای مراسم گل بچینند. خانواده کودک پارچه یا سفره‌ای به زنان می‌دهند تا به کمر خود ببندند و گل‌ها را داخل آن بریزند. به هنگام چیدن گل صلوات و ابیاتی را زمزمه می‌کنند: 

گلي چیدم که هرگز کس نچیده            به باغي رفتم که بلبل کم پریده
گرفته شاخه‌اي بي حد بلندی               که هرگز دست نامحرم ندیده

مادر نوزاد هم در حال چیدن گل‌ها، می‌خواند: 

شادی بزرگانه              کودکم در این خانه

چین بده به زلفانت           مادرت به قربانت

علاوه بر این به دلیل چیدن گل‌های محمدی و پیچیدن عطرشان، اشعاری را در ستایش و مدح حضرت محمد (ص) زمزمه می‌کنند:  

همه کوه و کمر بوي تو داره یا محمد               کدوم گل قامت روي تو داره یا محمد
      همون ماهي که از کوه ميزنه یا محمد                  نشان طاق ابروي تو داره یا محمد
مشامم تازه از بوی محمد                                 به قربان گل روی محمد

بعد از این‌که چیدن گل‌ها تمام شد، به خانه‌ی والدین نوزاد می‌روند و ضمن پرپر کردن گل‌ها، خار و حشره‌ها را جدا می‌کنند. مادر بزرگ با اسفند میان جمع می‌آید و با صدای بلند می‌خواند: 

سبز است سپند سبزه کار است سپند                       سررشته صد هزار کار است سپند
مي‌سوخت نبي سپند از بهر گزند                            چشم بد خلق را سپند از علاج
بر قبه پر نور محمد صلوات

سپس کودک را حمام می‌کنند که معمولا مادر بزرگ او این وظیفه را بر عهده دارد و برخی هم بر دست کودک حنا می‌زنند.  پس از خشک کردن تنش او را در میان حاضرین می‌چرخانند، در میان پارچه‌ای آب ندیده و سفید قرار می‌دهند و روی نوزاد گل محمدی پر پر شده را می‌ریزند. سپس 4 زن از افراد خانواده‌ی نوزاد، گوشه‌های پارچه را می‌گیرند و به همراه خواندن صلوات و اشعاری در وصف زیبایی نوزاد، او را تکان می‌دهند. پس از آن‌که تطهیر به پایان رسید کودک را بر روی زمین می‌گذارند و میهمانان هدایای خود را در کنار پارچه قرار می‌دهند. از میهمانان با شربت، چای و شیرینی پذیرایی می‌شود. بعد از پایان مراسم گل غلتان، مادر نوزاد گل‌ها را در سایه خشک می‌کند تا برای آینده‌ی فرزند خود نگه دارد. اگر نوزاد پسر باشد، گل‌های محمدی را در آینده در سجاده و لباس دامادی‌اش قرار می‌دهند و اگر دختر باشد، گل‌ها را در بین سجاده جهزیه‌اش می‌گذارند.
سال‌های پیش علاوه بر آیین اصلی روز گل غلتان، شب قبل از مراسم حنابندان جداگانه‌ای برگزار می‌کردند. زنان در مراسم جمع می‌شدند و به سر انگشتان نوزاد حنا می‌زدند و می‌خواندند: 

امشب چه شبه شب حنابندانه                    دست و دل و دیده همه در فرمانه
جان قربان کنم که وقت گل غلتانه                   خورشید به خانه پدر (قمر) مهمانه

جشنواره گل غلتان امیریه 
در سال‌های اخیر علاوه بر این‌که خانواده‌ها در منزلشان این مراسم را برگزار می‌کنند، شهرداری شهر امیریه هم معمولا دو روز از اردیبهشت هر سال را به این مراسم اختصاص می‌دهد. پس از پایان جشنواره گلبرگ گل های محمدی را خشک می‌کنند و در طب سنتی و معطر کردن جانماز استفاده می‌کنند.  بعضی از زنان مقداری از این گل ها را در بین جهیزیه عروس‌ها می‌گذارند. برخی از آیین‌های قدیمی با گذشت زمان کم رنگ می‌شوند ولی به دلیل اهمیت دادن خانواده‌ها و اقداماتی همچون این جشنواره، اکنون این مراسم جایگاه ویژه‌ای بین آیین های معنوی ایران و گردشگری رویداد دارد و در جذب گردشگر به‌طور مثبت عمل کند. در کنار مراسم گل غلتان، سرگرمی‌های دیگری مانند سمنو پزان، اجرای موسیقی زنده توسط نوازندگان محلی، برگزاری رقص چوب و نمایشگاه نیز صورت می‌گیرد. 

هر سال گردشگران زیادی برای بازدید از این مراسم سنتی به امیریه دامغان سفر می‌کنند. اگر قصد اقامت در یکی از هتل های سمنان یا دامغان را دارید، می‌توانید اتاق مورد نظرتان را از طریق سایت علاءالدین تراول رزرو نمایید، تا ضمن شرکت در این مراسم به راحتی از جاذبه های سمنان و دیدنی های دامغان نیز دیدن کنید.  اگر به آداب و رسوم کاشان علاقه دارید، می‌توانید با تور گلابگیری کاشان نیز همراه علاءالدین تراول باشید و از عطر گل‌های محمدی لذت ببرید.