هتل عباسی را تقریبا همه می‌شناسند یا حداقل نام آن را شنیده‌اند؛ این بنا که در گذشته یک کاروانسرا بود و جزء باشکوه‌ترین بناهای بازمانده از دوران صفوی در اصفهان به شمار می‌آید، امروزه عنوان قدیمی‌ترین هتل موزه جهان را با خود یدک می‌کشد. وارد هتل 5 ستاره عباسی که می‌شویم، محو تزئینات چشم‌نواز و معماری مجلل آن خواهیم شد و نمی‌توانیم لحظه‌ای از آنها چشم برداریم. این هتل لوکس فضایی متفاوت با تمام هتل های اصفهان، ایران و حتی دنیا دارد و همین منحصر به فرد بودن، باعث می‌شود بسیاری از گردشگران تور اصفهان و سایر مسافران این شهر که عاشق تاریخ و فرهنگ اصفهان هستند، برای اقامت آن را برگزینند. اما چه مقدار به جزئیات این هتل توجه کرده‌ایم و چقدر با معماری و فضاهای مختلف آن آشناییم؟ در این مقاله همراه وبلاگ علاءالدین تراول باشید تا با هم با معماری این هتل مجلل بیشتر آشنا شویم.
مختصری از تاریخچه هتل عباسی
کاروانسرای عباسی که از ارزشمندترین آثار دوره صفویه محسوب می‌شود، در حوالی خیابان چهارباغ و در خیابان آمادگاه قرار دارد. این کاروانسرا به همراه بازارچه‌ای به دستور شاه سلطان حسین صفوی در مجاورت مدرسه چهارباغ اصفهان ساخته شد و سپس آن را به مادر خود هدیه کرد و از آن زمان، به این مجموعه مدرسه و کاروانسرای "مادر شاه" نیز می‌گویند. این کاروانسرا سال‌ها محل آمد و شد و مکانی برای تجارت در شهر اصفهان بود اما در پایان حکومت صفویان با حمله افغان‌ها به اصفهان، آسیب‌های جدی به این مجموعه وارد شد. بعدها بازسازی‌هایی در آنها صورت گرفت و نقاشی‌هایی از دوره قاجاریه نشان میدهد که کاروانسرا، مدرسه و بازار در آن زمان همچنان پابرجا بوده اند. در سال 1336 با توافق بین سازمان اوقاف و بیمه ایران و حمایت دولت وقت، قرار بر این شد که بیمه ایران هزینه احداث یک هتل به نام هتل شاه عباس در محل این کاروانسرا و بهره برداری از آن را به عهده بگیرد. در بازسازی و طراحی این هتل سعی شده است تا تمام عناصر معماری عصر صفوی حفظ شود و کاروانسرا به صورت گسترده مرمت گردد. در تزئینات داخلی نیز نمایش جلوه‌های هنر ایرانی در دستور کار قرار گرفت و سرانجام در سال 1345 این هتل باشکوه و مجلل افتتاح شد. از سال 1357 نیز نام هتل شاه عباس به هتل عباسی تغییر یافت و امروزه شکوه و زیبایی این هتل بزرگ، زبانزد مردم ایران و جهان شده است.
معماری هتل عباسی اصفهان
در دوران صفوی معماری ایرانی اسلامی دوران اوج خود را سپری می‌کرد و در این بین کاروانسراهای متعددی در گوشه و کنار ایران ساخته می‌شد. این کاروانسراها محل شب‌مانی و اقامت بین راهی تجار، رهگذران و محل بارگیری کاروان‌ها بود و علاوه بر آن، محلی مناسب جهت تجارت و نگهداری کالاها به شمار می‌رفت. یکی از شهرهای ایران که کاروانسراهای بسیاری را در خود جای داده، اصفهان است و هتل عباسی اصفهان یادگاری به جا مانده از یکی از این کاروانسراهاست که تا امروز نیز شکوه و جلال خود را حفظ کرده است.
به طور کلی کاروانسراهای ایران به سه دسته تقسیم می‌شوند:
- کاروانسراهای سرپوشیده مانند کاروانسرای امامزاده هاشم در رشت که معماری‌اش مختص مناطق کوهستانیست؛
- کاروانسراهای بدون حیاط در حاشیه خلیج فارس
- کاروانسراهای حیاط دار که اغلب در مناطق مرکزی و کویری ایران مشاهده می‌شوند.
کاروانسراهای حیاط دار از زیباترین کاروانسراهای ایران محسوب می‌شوند که با فرم‌های مختلف شامل چند ضلعی، مدور، دو ایوانی، چهار ایوانی و غیره ساخته شده‌اند. کاروانسرای شاه عباسی اصفهان نیز که امروزه هتل عباسی در آن قرار دارد، یکی از همین کاروانسراهای حیاط دار به شمار می‌رود که با مرمت و بازسازی، از کلیه فضاهای آن به بهترین نحو استفاده می‌شود و هم اکنون در خیابان چهارباغ میدرخشد.
معماری هتل عباسی اصفهان آنچنان باشکوه و خیره‌کننده است که هر گوشه از آن دنیایی منحصر به فرد دارد. سبک معماری هتل عباسی، سبک صفوی و بخشی از آن نیز قاجاری است. پلان معماری هتل عباسی به صورت چهار ایوانیست و در هر ایوان حجره‌های دو طبقه قرار دارند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید برخلاف تصور عموم، بازرگانان ثروتمند هنگام اقامت در کاروانسرا، اتاقهای طبقه پایین را اغلب انتخاب می‌کردند، زیرا هم در تابستان خنک‌تر و هم به انبار کالاهایشان نزدیک‌تر بودند. در مراحل نوسازی کاروانسرا تصمیم بر این شد که حیاطش با باغچه‌ها و گل‌های رنگارنگ زیبا شود و نهر کوچکی به نام "فرّ شادی" از میان آنها عبور کند که امروزه نیز نتیجه این تصمیم را در حیاط دلنواز هتل با باغچه‌ها و گیاهانی سرزنده و سرسبز مشاهده می‌کنیم.
همانطور در که بالا نیز گفته شد، حفظ اصالت نمای کاروانسرا به هنگام تبدیل به هتل بسیار اهمیت داشت حجره‌های کاروانسرا به اتاقهای مهمانسرا تغییر کاربری دادند و ابتدا دیوارها و سقف‌ها مرمت گردیدند و بخش‌های آسیب دیده نیز با خشت خام و آجر و بتن قالب بندی شدند. در حال حاضر اتاقهای ضلع شمالی کاملا بافت 300 سال پیش خود را حفظ کرده‌اند. دیوارهای قطور، تاق‌های ضربی مشهور که جزء عناصر اصلی معماری ایرانی محسوب می‌شود، تاقچه‌ها و اجزای دیگر این هتل هنوز همانند دوران اولیه خود هستند. همچنین سعی شده است تا پنجره‌ها و درب‌ها شکل اولیه خود را حفظ کنند. پنجره‌های چوبی که با هنر گره‌چینی آمیخته شده‌اند و درب‌ها نیز با نقاشی‌های خوش رنگ و لعاب، ضیافتی از رنگ به راه انداخته‌اند که به نظر می‌رسد چندین روز باید وقت گذاشت تا بتوان تمام جزئیات و زیبایی‌های آنها کشف کرد.
آنچه با ورود به لابی هتل عباسی توجه‌تان را جلب می‌کند، ترکیب گچبری، آینه‌کاری و نقاشی‌های خیره‌کننده است که ستون‌ها، سقف و دیوارها به آن مزین شده‌اند. این گچ‌بری‌ها در طبقه همکف تا 300 مترمربع مساحت دارند و تا زیر پلکان مارپیچ لابی ادامه دارند. تزئینات چوب روی آینه که همگی هنر دست هنرمندان اصفهانیست، روی ستون‌ها و دیوارها خودنمایی می‌کنند. چوب نرده پلکان لابی نیز از چوب چنار پنجاه ساله است و طراحان نرده‌ها هنگام ساخت آن از نرده‌های کاخ هشت بهشت اصفهان الهام گرفته‌اند و به زیبایی هرچه تمام‌تر یک اثر هنری بدیع خلق کرده‌اند.
در طبقه اول هتل عباسی دو تابلوی آینه‌کاری شده زیبا که طرحی از طاووس و شکوفه و درخت سرو را نشان میدهد، در بدو ورود نگاه‌ها را تسخیر می‌کند و شکوه و جلال خاصی به فضا بخشیده است. برای تزئین سقف طبقات بالا نیز یک سبک ابداعی به کار رفته که به آن کُپ‌بری می‌گویند؛ در این سبک گچ بری را با آینه‌های محدب رنگی ترکیب می‌کنند. شگفت‌زده می‌شوید اگر بدانید که حدود شانزده هزار قرابه رنگی با این هدف در کوره‌های مخصوص ساخته شد و سپس آنها را جیوه اندود کرده و به شکل آینه درآورده‌اند و سپس آنها را شکسته و از هزاران قطعه آن در گچ بری سقف استفاده کرده‌اند.
اتاق های هتل عباسی که تعدادش به 225 باب می‌رسد، هم اکنون در انواع یک تخته، دوتخته، دو تخته سبز، دو تخته چشم انداز، دو تخته پردیس، سوئیت دو خوابه چهارنفره، سوئیت پردیس دو نفره، سوئیت قاجار دو نفره، سوئیت سبز دو نفره، سوئیت صفوی چهارنفره، سوئیت سه خوابه شش نفره و سوئیت چشم انداز دو نفره از میهمانان پذیرایی می‌کند. در طراحی هرکدام از آنها از عناصر هنر و معماری ایرانی استفاده شده است. برخی اتاق‌ها به سبک قاجاریه طراحی شده‌اند و برخی نیز حس اقامت در خانه‌ای اعیانی متعلق به دوران صفویه را به میهمانان منتقل می‌کند و چیدمان آن بسیار چشم نواز است. مبلمان، تخت‌ها، پرده‌ها و فرش‌ها همگی هارمونی خاصی دارند و در گچ بری‌ها و نقاشی‌های خیره‌کننده اتاق‌ها، باعث می‌شود تا میهمانان اقامتی خاطره انگیز داشته باشند. چشم‌انداز اغلب اتاق‌ها رو به فضای سبز حیاط بوده و کلیه امکانات رفاهی میهمانان در آن فراهم گردیده است.
تالارهای هتل عباسی اصفهان مهمترین قسمت‌های هتل محسوب می‌شوند که جلوه مهارت هنرمندان ایرانی را در آنها می‌توانیم ببینیم. این تالارها با تزئینات چشمگیر و طراحی اعجاب‌انگیزشان، مجموعه‌ای کامل از عناصر هنر و معماری ایرانی اسلامی را در خود جمع کرده است.
تالار زرین هتل عباسی با ورق‌های طلای قلمگیری‌شده‌اش در پس زمینه سبز-آبی دیوارها و رخ‌نمایی تذهیب و لایه‌چینی و گچبریهای سقف، تنها گوشه‌ای از هنرنمایی هنرمندان ایرانیست. هماهنگی رنگی سقف سبزرنگ و دیوار آن، فرش و لوستر، زیبایی آن را دوچندان کرده است.
وارد تالار آیینه که بشوید، نقاشی‌های خیره‌کننده، گچبری، طلاکوبی و از همه مهمتر، آیینه‌کاری جذابش هر بینندهای را بر سر ذوق می‌آورد. دیوارهای این تالار به رنگ سبز ملایم درآمده و بر روی آن، بدیع‌ترین نمونه‌های لایه چینی، تذهیب و قلم‌گیری طرح‌های ختایی صفوی و گچبری آینه کار شده است. ممکن است برایتان جالب باشد که بدانید، فقط برای تذهیب و لایه چینی سالن آیینه، 20000 ورق طلای هندی به کار رفته و پوشش دیوار و سقف با استفاده از ورق طلا به دلیل درخشندگی آن است که در طول زمان نغییر رنگ ندهد و سیاه نشود. قلم‌گیری روی این پوشش طلایی رنگ از دیگر جلوه‌های هنری به کار رفته در سالن محسوب می‌شود.
تالار عالی قاپو هتل عباسی اصفهان را با الهام از کاخ عالی قاپو و اتاق موسیقی‌اش ساخته‌اند، به گونه‌ای که با ورود به آن به سقف زیبایش خیره خواهید ماند. تُنگ‌بری از عناصر اصلی تزئینات این تالار است. در تنگ بری نقوشی به شکل تنگ در سقف و دیواره‌های بنا ایجاد می‌کنند که بستگی به هنر دست طراح آن دارد و این طراحی به بهترین شکل خود در تالار عالی قاپو خود را نشان میدهد. تنگ بری تنها زینت این تالار نیست، تزئینات گچبری، نقاشی و قطاربندی سبب شده سالن عالی قاپو در رده یکی از شاهکارهای معماری سده‌های اخیر ایران قرار گیرد.
تالار نقش جهان یکی از زیباترین تالارهای هتل عباسی اصفهان است که در طبقه همکف قرار گرفته است. این تالار با کتیبه بزرگ قدیمی و گره‌چینی‌های خاص در درب‌ها، پنجره‌ها و سایر قسمت‌های تالار و همچنین شیشه‌های رنگارنگش که نور را با زیبایی هر چه تمام‌تر منعکس می‌نماید، از میهمانان دلربایی می‌کند. رنگ‌های گرم به کار برده شده در جای جای تالار آرامشی وصف‌ناپذیر به همراه دارد.
تالار بعدی، تالار مرمر است؛ هنرهای به کار رفته در سقف، آیینه‌کاری‌های ظریف و تناسب رنگ سنگ‌های مرمر در کف سالن با دیوارها و دیگر تزئینات، این تالار را به یکی از زیباترین سالن های اصفهان بدل کرده است.
تالار فیروزه شاهکاری دیگر در معماری هتل عباسی شناخته می‌شود. دلیل نامگذاری تالار فیروزه، کار گذاشتن آیینه‌های فیروزه‌ای رنگ است که میان ورق‌هایی از طلا در سقف‌ها به کار برده شده است. تزئینات معماری اصیل همچون گچبری، آینه‌کاری، کُپ‌بری (برش آینه‌های رنگی به شکل محدب) و نقاشی، شکل‌ها و نقوش هنرمندانه‌ای در این تالار خلق کرده و هارمونی مناسب رنگ‌های صندلی‌های تالار و رنگ کف آن و تناقض این رنگ با فیروزه‌ای به کار برده شده در نقوش سقف، از ویژگی های طراحی این تالار محسوب می‌شود که زیبایی آن را دوچندان کرده است.
در نهایت به تالار عباسی می‌رسیم. تالار عباسی از چشم‌نوازترین تالارهای اصفهان به شمار می‌رود و نقوش روی دیوارها و سقف، هر بینندهای را به یاد ظرافت هنر ایرانی می‌اندازد. پوششی از ورق‌های طلا روی این دیواره‌ها کشیده شده که نمایانگر شکوه معماری ایرانی است. مقرنس‌های چوبی سقف و تنگ‌بری‌هایی که نمونه‌اش را در کاخ عالی‌قاپو می‌بینید، از دیگر عناصر تزئینی این سالن و بخشی ارزنده از معماری هتل عباسی شناخته می‌شود.
رستوران چهلستون نیز با زیبایی های خود جلوه دیگری از معماری عصر صفوی و قاجار را نشان میدهد. تابلوهای نقاشی که روی دیوارها می‌بینید، در دو سبک صفوی و قاجار کشیده شده‌اند. صندلی‌های سالن رستوران از طرح صندلی داریوش کبیر در نقوش سنگی تخت جمشید الهام گرفته شده و هنرنمایی دیوارها و سقف، ستون‌ها، نرده‌ها و کفپوش، درها و شیشه‌ها و حتی چراغ‌ها و آویزهای سقف مهارت هنرمندان ایرانی را اثبات می‌کند.
سایر قسمت‌های جذاب میهمانسرای عباسی عبارتند از سالن صبحانه، کافه تریای نقش جهان، سفره خانه سنتی، چای خانه سنتی و رستوران چشم انداز که هرکدام با فضایی دلنشین و متفاوت میزبان میهمانان‌اند. عناصر تزئینی شاخص سالن صبحانه، تنگ‌بری، استفاده از رنگ‌های ملایم،گچ بری‌ها و طلاکاری هاست، در کافه تریا، نقاشی‌های دیواری توجه‌تان را جلب خواهد کرد که آمیزه‌ای از هنر اصیل ایرانی با رنگ‌هایی دلنشین است. سفره خانه سنتی در انتهای محوطه باغ هتل و در ضلع شرقی آن جای گرفته و سقف خشتی و گچبریهای ساده‌اش در کنار صندلی‌ها و تخت‌های سنتی، فضایی آرام و دنج دارد. در ضلع شمالی هتل، چای خانه سنتی به چشم می‌خورد که کاشی‌کاری‌ها، نمای آجری برخی از دیوارها و ایوان‌های دو طبقه‌اش، نظرتان را جلب خواهد کرد. در بام هتل عباسی نیز یک رستوران فضای باز به نام رستوران چشم‌انداز تعبیه شده است که نمایی 360 درجه از شهر را زیر پایتان میگستراند.
حال که با معماری این هتل اسرار آمیز آشنا شدید، شاید بخواهید در سفر به اصفهان شبی را در فضای سحر آمیر آن سپری کنید. پیشنهاد می‌کنیم با مشاهده اطلاعات و تصاویر اتاق های هتل عباسی در این وبسایت، رزرو آنلاین هتل عباسی اصفهان را با بهترین قیمت و تنها با چند کلیک در وبسایت علاءالدین تراول انجام دهید و یا با ثبت نام در تور اصفهان سری به جذاب ترین دیدنی های اصفهان بزنید و سفرتان را با اقامت در هتل عباسی، خاطره انگیز کنید.
