سافاری چیست؟

پیوند انسان و طبیعت از دیرباز در جان انسان‌ها رخنه کرده و انسان همواره در پی حفظ ارتباط با طبیعت است، حتی اگر در تکاپوی زندگی روزمره خود غرق شود. این پیوند از دیرباز و می‌توان گفت از بدو پیدایش انسان، وجود داشته است و حال که در دنیای مدرن قدم گذاشته‌ایم، باز هم طبیعتمان را دوست داریم و از هر فرصتی استفاده خواهیم کرد تا بتوانیم با سر زدن به طبیعت، حالمان را خوب کنیم. سفر و طبیعت‌گردی یکی از این راه‌هاست که انسان امروزی را با طبیعت آشتی می‌دهد. امروزه شاخه‌ای از طبیعت‌گردی به نام سافاری به وجود آمده که توانسته نظر بسیاری از گردشگران عاشق هیجان و ماجراجویان را به خود جلب کند. اما چقدر با سافاری آشنا هستید؟ اگر برایتان این سؤال به وجود آمده که اصلاً سافاری چیست، پیشنهاد می‌کنیم با این مقاله از وبلاگ علاءالدین تراول همراه باشید تا با تاریخچه سافاری، انواع سافاری و تحولات آن آشنا شوید.

سافاری یعنی چه؟
سافاری  به سفرهای ماجراجویانه  در طبیعت و به خصوص حیات وحش می‌گویند که با هدف مشاهده زندگی جانوران در زیست‌بومشان انجام می‌شود و اغلب به صورت زمینی اجرا می‌گردد.اما امروزه تنها هدف مشاهده جانوران نیست و هدف‌های ماجراجویانه و تفریح نیز در آن دخیل است. پارک‌های محلی، مناطق محافظت‌شده و طبیعت بکر می‌تواند مقاصد این سافاری ها باشد. ریشه این نوع از سفرها به  آفریقا برمی‌گردد.
 اما معنی سافاری چیست؟ اگر بخواهیم از وجه تسمیه سافاری برایتان بگوییم، باید بدانید که کلمه سافاری (safari) ریشه عربی دارد و به کلمه عربی "سفر" برمی‌گردد. اما شکل امروزی این کلمه از واژه سواحیلی safari برگرفته شده است. فرهنگستان زبان فارسی  نیز کلمه "وحش‌گشت" را برای این مفهوم پیشنهاد می‌کند اما واژه سافاری بیشتر توسط عموم استفاده می‌شود.

تاریخچه سافاری
همان‌طور که گفته شد، ریشه سافاری به آفریقا و دوران استعمار آفریقا بازمی‌گردد. در آن دوران، سافاری به شکل امروزی نبود و اهداف متفاوتی داشت. استعمارگران آفریقا با هدف شکار حیوانات وحشی به حیات وحش آفریقا سفر می‌کردند و نتیجه این سیاست اشتباه به شکارهای بی‌رویه و غیرقانونی و در نهایت انقراض بیش از صدها گونه حیوانات منحصر به فرد بومی آفریقا بود! حیوانات بومی آفریقا شامل فیل، شیر، بوفالو، پلنگ و غیره از ارزشمندترین گونه‌های جانوری آن منطقه محسوب می‌شوند که نسل آن‌ها در طول تاریخ آسیب‌های فراوانی را متحمل شد. می‌توان گفت تعداد 11400 مورد از حیوانات در دام شکار افتادند. جالب است بدانید که گونه نادر کرگدن سفید نیز که از حیوانات کمیاب بومی افریقا بود، طی همین رویه اشتباه به انقراض کشیده شد. اما امروزه تورهای سافاری به این شکل انجام نمی‌شود و خوشبختانه با تلاش کارشناسان محیط زیست و نگرانی جامعه جهانی، این رویه متوقف شد و امروزه سافاری به این نوع، غیرقانونی و ممنوع است. 

سافاری در دنیای مدرن
سافاری امروزه حاصل تحولاتی است که در گذشته اتفاق افتاده و شکل اولیه و آسیب‌رسان آن تغییر کرده و به عبارتی دیگر، سافاری مبتنی بر شکار، جای خود را به سافاری مسئولانه و بر پایه حفاظت از محیط زیست داده است. در حال حاضر سافاری ها به خصوص سافاری آفریقایی در پارک‌های ملی و مناطق محافظت‌شده انجام می‌شود و فعالیت‌هایی شامل مشاهده حیات وحش، گشت و گذار و وقت گذرانی در محیط زیست را بدون آسیب رساندن به طبیعت، در برمی‌گیرد. هرچند که به‌جز این موارد، سافاری انواع مختلفی را شامل می‌شود. در دنیای مدرن، سافاری در قالب تورهایی برگزار می‌شود و به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی می‌شود که به حیات وحش سود برساند. در این میان، تلاش‌هایی در راستای حفاظت از محیط زیست و ساختار حیات وحش مقصد صورت می‌پذیرد. "مشاهده" جای "شکار" را می‌گیرد و پروژه‌های تخصصی حفاظت از محیط زیست و حمایت از گونه‌های جانوری و گیاهی، در کنار درآمدزایی گردشگری برای جامعه محلی، اجرا می‌شود.
شاید بتوان گفت اکوتوریسم که در حال حاضر صنعت رو به رشدی محسوب می‌شود، تحول گسترده‌ای در زمینه سافاری مسئولانه به وجود آورده است؛ صنعتی که در آن فعالیت‌های گردشگری، می‌بایست سازگار با محیط زیست باشد. اقامت در اکولوژها مهمترین بخش سافاری به شمار می‌رود که در آن سعی می‌شود تا حد امکان رد پایی از انسان در حیات وحش بر جای نماند. علاوه بر آن سافاری در دنیای مدرن، با مسئولیت اجتماعی نیز همراه است و تعاملات فرهنگی متناسب با جامعه محلی مورد نظر و سودرسانی اقتصادی نیز اولویت‌های آن به شمار می‌رود. مجریان معتبر سافاری، مراقب تعاملات فرهنگی هستند و هیچ گاه باعث آسیب‌رسانی و سو استفاده از مردم محلی نمی‌شوند. بدین صورت جوامع از گردشگری پایدار سود خواهند برد. از طرفی فروش کالاها و خدمات و عرضه محصولات فرهنگی، می‌تواند به اقتصاد جوامع کمک کند.

انواع سافاری
سافاری انواع مختلفی دارند و دسته‌بندی‌های گوناگونی برای آن‌ها ارائه شده و اغلب این دسته‌بندی‌ها بر اساس سافاری در آفریقا ایجاد شده‌اند. در ادامه انواع سافاری شرح داده شده است.
-    Lodge safari: این نوع از سافاری بر پایه کمین کردن در طبیعت و مشاهده حیات وحش انجام می‌شود. در این سافاری، اقلیم، زیست‌شناسی، آب و هوا، زمین و محیط زیستی که در آن کمپ زده‌ایم، مورد توجه قرار می‌گیرند. سافاری های Lodge می‌توانند هم به صورت لوکس و هم به صورت استاندارد برگزار شوند و برای تمام افراد علاقه‌مند می‌تواند مناسب باشد. Walking safari و Game Viewing می‌تواند در این دسته جای گیرد که در ادامه با آن‌ها بیشتر آشنا می‌شویم.
-    Guided Safari: سافاری هدایت شده، شکل سنتی‌تر سافاری به شمار می‌رود و تنوع زیادی دارد. تعداد نفرات تور، طول مدت طور و بودجه هر طور متغیر است و ممکن است تاریخ و برنامه سفر ثابتی نداشته باشند. این سافاری می‌تواند متحرک باشد و شما از اردوگاهی به اردوگاه دیگری نقل مکان کنید تا بتوانید منطقه وسیعی از حیات وحش را پوشش دهید و مشاهده کنید. به عبارتی دیگر در این نوع سافاری، شاهد تنوع زیستی در نقاط مختلف و چندین نوع حیات وحش مختلف خواهید بود. همچنین تورهای هدایت شده می‌توانند اختصاصی باشند و شما می‌توانید تنها با دو یا سه نفر از دوستان و یا اعضای خانواده‌تان نیز سفر کنید. اقامتگاه‌ها در این نوع از سافاری طیف گسترده‌ای، از چادر گرفته تا هتل‌های لوکس پنج ستاره را در برمی‌گیرد. در این نوع تور، گردشگران و ماجراجویان فعالیت و مشارکت بیشتری خواهند داشت.
-    Specialist Safari: سافاری تخصصی نوعی دیگر از سافاری به شمار می‌رود که برای مأمورین، پژوهشگران باتجربه و ماجراجویان جدی مناسب است و معمولاً به صورت اختصاصی برای گروه‌های کوچک برگزار می‌شود. مشاهده حیات وحش و محیط زیست به همراه پیاده روی، رانندگی و کمین کردن در اردوگاه ها، از اجزای این سافاری ها به حساب می‌آیند. در سافاری تخصصی، در فعالیت‌های روزانه زندگی اردوگاهی، ردیابی حیوانات و ارتباط با طبیعت شرکت خواهید کرد. اجرای این سافاری ها همچنین می‌توانند وابسته به فصل باشند و وضعیت آب و هوایی مناسبی را می‌طلبد. برای مثال عکاسی از حیات وحش در زمانی که هوا خشک و پوشش گیاهی کم تراکم است، راحت‌تر خواهد بود. سافاری های تخصصی برای تورهای عکاسی یا ضبط ویدئو، افراد با علایق خاص مثل پرنده‌نگری، رصد تخم‌گذاری تمساح‌ها، تحقیقات زیست‌محیطی و غیره می‌تواند مناسب باشد.
-    Independent Safari / Self-Drive Safari: سافاری مستقل یا خودران، برای افرادی که عادت به ماجراجویی انفرادی دارند و بسیار باتجربه‌اند، مناسب است. هیچ گروه یا راهنمای توری در این سافاری وجود ندارد و محل اقامت شما نیز می‌بایست از پیش تعیین شود تا خیالتان از بابت توقف‌ها و اسکان راحت باشد. برنامه‌تان کاملاً انعطاف‌پذیر است و برای مثال می‌توانید صبح از خواب برخیزید و برای روزتان برنامه جدیدی بچینید. در واقع برنامه سفر شما کاملاً در اختیار خود شماست.

تقسیم‌بندی دیگر نیز برای انواع سافاری وجود دارد؛ این تقسیم‌بندی بر اساس نوع فعالیت‌ها انجام شده است که در ادامه می‌بینم:
-    Walking safari یا سافاری پیاده‌روی: در سافاری پیاده‌روی شما به همراه همسفران و راهنمای تور یا پیشاهنگ مجرب و مجهز، به صورت پیاده به دیدن حیات وحش و جانوران مختلف خواهید رفت. حس نزدیک شدن به حیواناتی که در شرایط عادی امکانش فراهم نبود، می‌تواند تجربه‌ای جذاب و به یاد ماندنی باشد. سافاری پیاده‌روی می‌تواند به صورت یک تور گروهی یا اختصاصی برگزار شود.
-    Hiking Safari یا سافاری مسیرهای سخت: در این نوع از سافاری، گردشگران مسیرهای صعب العبور را برای دیدن حیات وحش انتخاب می‌کنند. کوه پیمایی، دره نوردی و غیره از فعالیت‌های مورد علاقه گردشگران در این نوع از سافاری است. این نوع سفرها اغلب با Game-Drives ترکیب می‌شود.
-    Game-Drives : کلمه Game در این اصطلاح، به حیات وحش اشاره دارد و اصطلاح گیم درایو به معنی گشت و گذار در حیات وحش با وسایل نقلیه است. در این دسته از سافاری، به وسیله خودروهای شبیه آفرود و 4 دیفرانسیل، به زیست‌بوم حیوانات وحشی نزدیک می‌شوند و از نزدیک با زندگی آن‌ها آشنا خواهند شد. همراه بودن یک راهنمای باتجربه و کار بلد، می‌تواند لذت شما از تماشای طبیعت را چند برابر کند. 

-    Boating, Canoeing and Mokoro safari: گردشگران در برخی از سافاری ها نیز از طریق قایق سواری و کانو به دل رودخانه‌ها می‌روند و از طبیعت لذت می‌برند. ماکورو نیز یکی دیگر از شاخه‌های قایق سواری کانو به شمار می‌رود که در حیات وحش بوتسوانا رایج است.
-    Fly-In Safaris: در این نوع از سافاری مسیرها را از طریق پرواز طی می‌کنید و معمولاً از مکان‌هایی که امکان دسترسی به آن‌ها نیست بازدید خواهید کرد. این سافاری ها به وسیله بالگردهای کوچک انجام می‌شود و معمولاً هزینه بالاتری نسبت به سایر سافاری ها دارند.
-    Game Viewing یا مشاهده حیات وحش : در تورهای سافاری گیم ویویینگ، گردشگران در فضایی آرام و ساکت نزدیک به محل زندگی جانداران مخفی می‌شوند و به مشاهده حیات وحش و زندگی جانداران می‌پردازند.
-    Bird Watching یا سافاری پرنده نگری : بخشی از فعالیت‌ها در سافاری می‌تواند به پرنده نگری و مشاهده زندگی پرندگان اختصاص یابد و امروزه تورهای خاص سافاری پرنده نگری در ایران و سراسر جهان نیز انجام می‌شود. در این نوع از سافاری به قسمت‌هایی از حیات وحش می‌رویم که  در آن‌ها شانس بیشتری برای تماشای پرندگان داشته باشیم. محل دائمی زندگی برخی پرندگان و یا جاهایی که موقتاً پرندگان به آن ناحیه مهاجرت فصلی کرده‌اند، از عمده مقاصد پرنده نگری به شمار می‌روند.

سافاری در ایران
ایران به دلیل تنوع حیات وحش و داشتن چندین نوع زیست بوم، از جمله مناطق کویری، مناطق کوهستانی، جنگل و غیره، مقصد خوبی برای تورهای سافاری به شمار می‌رود. امروزه بسیاری از جوانان و ماجراجویان، سافاری ایران را برای داشتن سفری هیجان‌انگیز و متفاوت انتخاب می‌کنند. از طرفی این روزها خودروهای آفرود در بین گردشگران طرفداران زیادی پیدا کرده‌اند و شرکت‌های ارائه‌دهنده خودروهای آفرود و مجریان تورهای این‌چنینی، خدمات رسانی بهتری دارند. یکی از پرطرفدارترین سافاری ها در ایران، کویرگردی است که معمولاً با خودروهای شاسی بلند یا SUV، دو دیفرانسیل یا 4WD انجام می‌شود. در این نوع خودروها نیروی محرکه به هر 4 چرخ منتقل می‌شود و خودرو می‌تواند مسیرهای صعب‌العبور را طی کند. در حالی که این کار با خودروهای سواری معمولی که تک دیفرانسیل هستند، امکان‌پذیر نیست. کویر مرنجاب، کویر ورزنه، کویر شهداد در کرمان و غیره از محبوب‌ترین مسیرهای سافاری و تورهای کویر نوردی محسوب می‌شوند. سافاری جنگل نیز جزء محبوب‌ترین سفرهای آفرود در ایران به شمار می‌رود. جنگل‌های بکر سواد کوه، سافاری جنگل ابر شاهرود و غیره در نیمه اول سال طرفداران زیادی دارد. همچنین این روزها سافاری جزیره کیش و قشم نیز مورد توجه قرار می‌گیرد. به یاد داشته باشید که یکی از مهمترین ملزومان سافاری، داشتن تجهیزات موزد نیاز است که باعث می‌شود سفری امن و بی‌دغدغه داشته باشید. علاوه بر آن راننده خودروهای سافاری و آفرود می‌بایست از مهارت رانندگی بسیار بالایی برخوردار باشند تا در شرایط چالش‌برانگیز، به راحتی عبور کنند.

در این مقاله از وبلاگ علاءالدین تراول با سافاری و تاریخچه این نوع از سفرها آشنا شدیم و درباره حیات وحش آفریقا زیاد صحبت شد. اگر شما نیز قصد دارید تا سفری به آفریقا داشته باشید و شگفتی‌های بی‌پایان حیات وحش این قاره را از نزدیک ببینید، پیشنهاد می‌کنیم همسفر تور آفریقای جنوبی علاءالدین تراول باشید. در این تور با راهنمایی لیدرهای مجرب و کارآزموده و اقامت در بهترین هتل‌های لوکس، به دیدن جاذبه های آفریقای جنوبی می‌رویم و گشت و گذاری نیز در دل طبیعت آفریقا خواهیم داشت. چنانچه دوست دارید سافاری ایران را تجربه کنید، پیشنهاد می‌کنیم سری به صفحه معرفی تورها علاءالدین تراول بزنید و اطلاعات تور مورد نظر خود را بخوانید. در صورت داشتن هر گونه سوال با شماره 02174495 تماس بگیرید و با کارشناسان تور علاءالدین تراول صحبت نمایید.

منبع: 
siyabona.com
africanbudgetsafaris.com
whileinafrica.com