چه زمانی به قبرستان خالد نبی سفر کنیم؟

امروزه بسیاری از گردشگران ایرانی به ارتفاعات یکی از تپه‌های نزدیک شهر گنبد کاووس از توابع استان گلستان می‌روند تا جاذبه‌ای خاص و منحصر به فرد را ببینند. اسم این محوطه، قبرستان خالد نبی است و نامی آشنا برای ایران‌گردان است. ما قصد داریم به موقعیت جغرافیایی گورستان خالدنبی، بهترین زمان سفر به این منطقه تاریخی، انواع گورهای خالد نبی، تاریخچه‌ی آن و به باورهای محلی ترکمن‌ها درباره‌ی قبرستان خالدنبی بپردازیم.

موقعیت جغرافیایی گورستان خالد نبی 
گورستان خالد نبی در استان گلستان، ۶۲ کیلومتری شمال شرق شهرستان کلاله، ۶ کیلومتری روستای گچی  و ۹۰ کیلومتری شهر گنبد کاووس قرار دارد. این منطقه ۱۲ هکتاری در ارتفاعات دور افتاده است و از مسیرهای کلاله، گنبدکاووس و مراوه تپه می‌توانید به این منطقه بروید. اگر قصد سفر به این منطقه تاریخی و خاص را دارید، یادتان باشد یکی از بهترین مسیر‌های آن، جاده گنبد کاووس به خالد نبی است. این قبرستان  بر فراز قله کوه "گوگجه داغ" واقع شده است. جاده این قبرستان پر پیچ و خم است و یادتان باشد که بهترین زمان برای رانندگی در طی روز است. از رانندگی کردن بعد از غروب آفتاب در این منطقه بپرهیزد زیرا فقط می‌توانید با نور چراغ خودرو رانندگی کنید و هیچ روشنایی در مسیر جاده آن وجود ندارد. 
این منطقه از لحاظ آب و هوایی و پوشش گیاهی، خاک و زندگی جانوری از سایر مناطق شمالی کشور یعنی استان‌های مازندران و گیلان متفاوت است. حیوانات این منطقه از انواع جانوران نیمه بیابانی تا جنگلی است که گاهی آن‌ها را در دشت و تپه‌های این مسیر مشاهد می‌کنید.

تاریخچه گورستان خالد نبی
گورستان خالد از چند بخش تشکیل شده است، هنگامی که وارد این محوطه می‌شوید یک زیارتگاه کوچک می‌بینید که  بالاتر از آن، محوطه اتاق زائران قرار دارد و یک بازارچه بسیار کوچک در روبروی آن نیز هست. این زیارتگاه متعلق به خالد بن سنان است.‌ خالد بن سنان از پیامبران بعد از حضرت عیسی بوده که ابتدا در یمن می‌زیسته است و دوره‌ پیامبری آن به قرن ششم میلادی می‌رسد. فاصله نبوت خالد بن سنان با پیامبر اسلام تنها چهل سال بوده است. شریعت وی اسماعیل ذبیح الله نام دارد و پیروان خود را به این آیین فرا می‌خوانده است. در زمان ساسانیان به ایران هجرت کرده و پیروانی از ایران داشته است که بعد‌ها وی برای عبادت و عزلت نشینی به کوه‌های گوگجه داغ می‌رود و سال‌ها در این محوطه دور افتاده به عبادت پرداخته است. بعد‌ها همین مکان نیز محل دفن وی شد و زیارتگاهی از سوی پیروانش بر فراز گوگوجه داغ برایش ساخته شد. مردم محلی برای این شخصیت دینی ارزش زیادی قائل هستند و سنی‌ها به زیارت در این مکان می‌آیند. البته بنای این مقبره قدیمی نیست و آنچه که امروزه  از بنا می‌بینید قدمتی نزدیک به هشتاد سال را دارد. 
در نزدیکی زیارتگاه خالد بن سنان، دو مقبره دیگر، یکی چوپان عطا و یکی هم بر فراز تپه‌ای دیگر، بقعه عالم بابا است‌. بقعه عالم بابا درپشت زیارتگاه خالد نبی و بر تپه‌ای دیگر است و مسیر رفتن به آن نیز صعب العبوراست. گفته می‌شود این بقعه برای پدر زن خالد بن سنان بوده که از مریدان وی نیز بوده است.
بقعه چوپان عطا در مسیر گورستان قدیمی خالد نبی است و مقبره چوپان گوسفندان خالد بن سنان بوده است. در پایین همین بقعه،  چشمه معروف خضر دندان قرار دارد که در فصل بهار،  آب در آن می‌جوشد  و برای اهالی این منطقه بسیار قابل احترام است. 

 سنگ افراشت‌های گورهای گورستان خالد نبی
این گورستان که با تندیس‌های سنگی برافراشته بر روی زمین است برای بسیاری از گردشگران جذاب است‌. این گورستان با فاصله کمی از زیارتگاه خالد نبی قرار دارد و مسیر دسترسی به آن، راه کوب است  که پلکان و فراز و نشیب دارد و شما باید یک تپه را طی کنید تا به این گورستان برسید. در این منطقه، حدود ۶۰۰ سنگ تراشیده شده بر روی تپه قرار دارد که ارتفاع برخی از آن‌ها به دو متر هم می‌رسد و از روزگاران بسیار دور تا به امروز در دامان طبیعت افراشته‌ مانده‌اند.

سوال اصلی گردشگران این است که این گورستان خالد نبی متعلق به چه دوره ای است؟
 متاسفانه بر روی محوطه گورستان خالد نبی تا به امروز تحقیقات میدانی باستان شناسی گسترده‌ صورت نگرفته است و فقط سه باستان شناس، بررسی بسیار مختصری را روی آن داشته‌اند. هر چند در بسیاری از وب سایت داخلی ایران نوشته شده است که این گورستان به دوران پارینه‌سنگی تعلق دارد اما تا کنون سند و مدرکی از سوی یک مرکز رسمی و علمی ارائه نشده است‌. در چندین مقاله همایشی نوشته شده  که این گورستان متعلق به ترک‌های آسیای میانه، مغول‌‌ها و ایل آق قویونلوهای در اواخر دوره تیموری است که هنوز بر سر آن بحث بسیاری است زیرا در این رابطه نیز مدرک مستند و دقیق مانند کتیبه‌ای که ثابت کند این سنگ افراشت‌های قبور برای هر یک از دوره‌های نام برده شده است، به دست نیامده و جدا ی از آن تاکنون هیچ حفاری علمی در این محوطه صورت نگرفته است.  
 بسیاری از محققان این سنگ افراشته‌ها را سمبلی از آلت تناسلی مردان و زنان می‌دانند که بر بالای هر قبر گذاشته شده است و گروه دیگر، این تندیس‌ها را نماد مردان جنگجویی می‌دانند که کلاه خود داشته و شالی به کمرشان بسته‌اند و نماد تندیس‌های زنانه را نشانی از سر قوچ با شاخ می‌دانند. به خاطر عدم تحقیقات میدانی و دقیق، رازهای این گورستان هم چنان سر به مهر است. همین راز آلودی محوطه باعث شده است که مسافران بسیاری به این منطقه سفر می‌کنند.
متاسفانه این گورستان در تابستان  سال  1396که شامل علف زاری خشک بود، دچار آتش سوزی شد که بسیار آسیب دید و خوشبختانه سنگ افراشته‌های بلند آن، همچنان از دوران گذشته پابرجا هستند و آسیب جدی ندیده‌اند. 

باورهای محلی‌ها درباره گورستان خالد نبی
باورهای مختلفی از سوی ترکمن‌ها درباره‌ی این گورستان وجود دارد. یکی از آن‌ها، افسانه‌ عرفانی در مورد شیخ احمد ژند پیل متعلق به 700 سال پیش است که وی پس از گذراندن ۲۲ سال از عمرش در گمراهی و تباهی به کوهستان کلاله عزلت گزید و 18 سال در این محوطه ماند تا بخشایش الهی شاملش گردد و هنگامی که از خلوتگاهش بیرون آمد تا به سمت مردم برود، سنگ‌هایی در مسیرش می‌افتادند و بر وی می‌گفتند "بایست". بعد‌ها مریدانش به حرمت وی این سنگ افراشته‌ها را که متبرک می‌دانستند، بر مزار مردگان خود گذاشتند. یادتان باشد این یکی از داستان‌های تاریخی است که از سوی اهالی مردم ترکمن گفته می‌شود و سندیتی برای آن در دسترس نیست. 
یکی دیگر از افسانه‌های منطقه، درباره‌ی این است که گورستان خالد و سنگ افراشته‌هایش را متعلق به خالد نبی می‌دانند و  به گفته پیرمرد‌ها و پیرزن‌های ترکمن این منطقه جالیز هندوانه بوده است که با نفرین خالد نبی هندوانه‌ها تبدیل به سنگ شده‌اند. به باور عده‌ای دیگر نیز این تندیس‌ها، بدن‌های دشمنان خالد نبی بوده اند که به دنبال وی آمده‌اند و تبدیل به سنگ شده‌اند. 

 از دیگر باورهای ترکمن‌ها که در این منطقه ممکن است مشاهده کنید این است که روی سنگ مزار دامادی که تازه فوت می‌کند پارچه سفید با نوارهای رنگی می‌کشند. چنین پارچه ای برو روی مزار خالد نبی نیز مشاهده می‌شود و هنوز مشخص نیست که این پارچه به روی قبر وی چرا کشیده و گویا بیشتر برای ادای احترام و ارزش وی چنین کاری صورت گرفته است. اگر به این منطقه سفر کنید، ممکن است هر یک از این قصه‌ها را در مسیر از مردمان محلی بشنوید، این قصه‌ها و افسانه‌ها، نقل قول‌هایی سینه به سینه است که سند تاریخی آن تا به امروزه یافت نشده است و از باورهای اهالی این منطقه نیز به شمار می‌روند.

بهترین زمان سفر به گورستان خالد نبی
حالا که با این گورستان تا حدودی آشنا شده‌اید، خوب است بهترین زمان سفر به این منطقه را بدانید. تیم گردشگری علاءالدین تراول، ماه اردیبهشت و خرداد را بهترین زمان سفر به این منطقه می‌داند چرا که تمام کوه‌های این محوطه با سبزه‌های نورسِ بهاری جلوه‌ای دیگر دارند و گویی تمامی تپه‌ها، لباس سبز مخملی را بر تن کرده‌اند. در این دو ماه انقدر مسیر پیمایش شما از زیارتگاه تا قبرستان خالد نبی زیبا است که اصلا احساس خستگی نخواهید کرد‌. هم چنین در دشت‌های آن، شما ممکن است دشت گل‌های شقایق وحشی را ببینید که یکی از بهترین موقعیت‌ها برای عکاسی در طبیعت است‌. در مسیر پیمایش نیز یادتان باشد گاوهایی در اطراف مسیر کوه پایه هستند که اصلا برای شما خطر ندارند اما نزدیک آن‌ها هم نشوید‌. این گاوها متعلق به روستاهای پایین تپه است که آن ها را برای چرا رها می‌کنند.‌
ماه مهر و آبان، زمان مناسبی برای سفر به گورستان خالد نبی است اما دیگر از دشت‌های سرسبز این محوطه خبری نیست. ولی هوای ملایمی برای یک پیاده روی خواهید داشت. معمولا بازدید این محوطه با احتساب مسیر رفت و برگشت، پنج ساعت زمان می‌خواهد. اکثر گروه‌های سفری و تورها به خاطر جاده پرپیچ و خم در طی روز به این مکان سفر می‌کنند. 

جاذبه‌های اطراف گورستان خالد نبی
محوطه گورستان خالد نبی خودش بر روی کوه‌ها قرار گرفته و جدا از گورستان و سنگ افراشته‌ها از محوطه‌های طبیعی منطقه به حساب می‌آید. ‌در این گورستان دو جاذبه دیگر نیز وجود دارد. یکی چشمه در نزدیکی زیارتگاه عطا چوپان است که فقط در فصل بهار، آب از آن می‌جوشد و صدای آب جاری چشمه، بازدید از این محوطه را دلپذی تر می‌کند. به اعتقاد ترکمن‌ها، آب این چشمه شفا بخش است و در فصل بهار از آب این چشمه برای رفع بیماری استفاده می‌کنند‌‌‌.
دومین جاذبه‌‌ی طبیعی این منطقه، درخت بقعه بابا عالم است که معروف به درخت نظر کرده است. این محوطه، تپه‌های پوشیده از علف زارهای وحشی  است. مردمان محلی، اعتقاد راسخی به این درخت دارند و بر آن دخیل می‌بندند و این درخت را موهبتی از زیارتگاه می‌دانند. به هر حال این تک درخت کهنسال، سال‌ها است که در این منطقه جلوه‌گری می‌کند. 

چرا علاءالدین تراول بازدید از گورستان خالد نبی را پیشنهاد می دهد؟
تنها گورستانی است که در ایران برای نشانه‌ی قبر از سنگ افراشته استفاده شده است و در آن هیچ سنگ قبری دیده نمی‌شود. از شکل و شمایل سنگ افراشته‌ها، بسیاری این محوطه را به پیش از تاریخ نسبت می‌دهند. تنها گورستانی است که در خاورمیانه به این شکل باقی مانده است. حضور گردشگران بی‌شمار، باعث آگاه سازی و در نتیجه حفاظت بیشتر از این آثار می‌شود‌. شما می‌توانید برای رزرو هتل و تورهای داخلی به سایت علاءالدین تراول مراجعه کنید یا با شماره 02174495 تماس بگیرید.