موزه مردم شناسی قم (خانه تاریخی زند)
این خانه تاریخی به موزه مردم شناسی قم تبدیل‌شده است و به‌عنوان یک مجموعه موزه‌ای مهم به نگهداری و نمایش اشیاء و لوازم زندگی قدیمی مردم قم و ایران درگذشته می‌پردازد. همچنین، ذکر این نکته که این بنا در فهرست ملی کشور به ثبت رسیده است، نشان از اهمیت بسیار بالایی دارد که به آن داده می‌شود. این موزه با نگهداری و نمایش اشیاء قدیمی و تاریخی به شناساندن ارزش‌های فرهنگی و تاریخی ایران و قم برای بازدیدکنندگان کمک می‌کند و به‌عنوان یک مرجع فرهنگی و تاریخی مهم در این منطقه شناخته می‌شود. اطلاعات کلی آن نیز به شرح زیر است:
- دسته‌بندی: جاذبه فرهنگی
- نوع جاذبه: موزه
- آدرس: استان قم، شهرستان قم، محله چهار مردان، کوچه گذر قلعه
- دوره تاریخی: قاجاریه
- سال آغاز ساخت: ۳۰۰۰ تومان
- ورودی: ساعت بازدید: ۹ الی ۱۷
- مدت‌زمان بازدید: ۲ الی ۳ ساعت
معرفی خانه تاریخی زند در قم
خانه زند قم یکی از خانه‌های قدیمی و باستانی شهر قم است که در محله چهار مردان واقع‌شده و به دوران قاجاریه بازمی‌گردد. این خانه درگذشته به‌عنوان خانه‌ای مسکونی برای خانواده زند به کار می‌رفته است و امروزه به‌عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری و فرهنگی شهر قم شناخته می‌شود. در حال حاضر، این خانه به‌عنوان موزه مردم شناسی قم شناخته می‌شود و اشیاء و لوازم قدیمی و تاریخی در آن به نمایش گذاشته می‌شوند.
خانه زند قم امروزه به‌عنوان موزه مردم شناسی قم شناخته می‌شود و در آن اشیاء و لوازم قدیمی و تاریخی به نمایش گذاشته می‌شوند. همچنین این خانه در سال ۱۳۷۷ به ثبت ملی رسیده و در سال ۱۳۷۹ در فهرست آثار میراث فرهنگی به ثبت رسیده است. همچنین، در سال ۱۳۸۰ این خانه مورد مرمت و بازسازی قرارگرفته است تا تاریخچه و زیبایی‌های این اثر باستانی برای نسل‌های آینده حفظ شود.
معماری و جزئیات خانه موزه مردم شناسی قم
- خانه زند قم به دوره قاجاریه بازمی‌گردد و از معماری سبک قاجاری پیروی می‌کند. این خانه شامل سه بخش شاه‌نشین اول، شاه‌نشین دوم و بخش خدمه است و بر اساس شاخصه‌های معماری دوران قاجار فقط از خشت و آجر ساخته‌شده است. درگذشته، خانه زند قم دو قسمت بود که هر قسمت در اختیار یک برادر بود.
- حاج علی‌خان زند و حاج قلی‌خان زند که دو برادر بودند؛ اما بعدها این دو بخش توسط میراث فرهنگی قم خریداری و باهم ترکیب‌شده و در سال ۱۳۸۰ بازسازی و مرمت شد. از آن زمان به بعد، خانه زند قم به‌عنوان موزه مردم شناسی قم شناخته می‌شود و در دسترس علاقه‌مندان به فرهنگ و تاریخ میراث این شهر قرار دارد.
- بخش ورودی خانه زند قم شامل سر در کوتاهی است که نمای روکار آن از آجر و بندکشی بین آن است. در قسمت پیشانی این سردر، اشکال هندسی جالبی ایجادشده است. این سردر از طریق یک راهروی مسقف یا همان دالان به حیاط مرکزی خانه متصل می‌شود.
- بخش شاه‌نشین اول که بانام شاه‌نشین تابستانی نیز از آن یاد می‌شود، دارای یک بادگیر منحصربه‌فرد است که در سمت حیاط مرکزی این خانه قرار دارد. بخش شاه‌نشین دوم که بانام شاه‌نشین زمستانی نیز از آن یاد می‌شود، دارای فضای بیشتری نسبت به بخش‌های دیگر خانه است و در قسمت شمالی این خانه قرار دارد.
- بخش مربوط به خدمه هم در سمت غربی این ساختمان قرار دارد.
- پنجره‌های خانه زند قم که منتهی به حیاط مرکزی و حیاط شمالی هستند، چوبی و با نقش و نگارهای دوره قاجار بوده و همچنان دارای شیشه‌های رنگی هستند. در خانه حاج علی‌خان زند، عناصر تزیینی بیشتری دیده می‌شود و سرستون‌ها، پایه ستون‌ها و حتی لبه چینی پشت‌بام دارای تزئینات و ساختار معماری تزئینی هستند.
- بخش دیگری از خانه زند قم مربوط به خانه حاج قلی خان زند است که درگذشته به‌عنوان ساختمان اداری میراث فرهنگی قم مورداستفاده قرار داشته است و امروزه به‌عنوان موزه مردم شناسی قم شناخته می‌شود. در این بخش، دو بادگیر وجود دارد که از ویژگی‌های جالب این ساختمان هستند.
- در حیاط مرکزی این خانه، یک حوض بزرگ هشت‌ضلعی با یک فواره جالب وجود دارد. این فواره در فصل بهار و تابستان دمای داخل حیاط را متعادل می‌کند و هوای اطراف حوض را مطبوع می‌کند. کف حیاط نیز با استفاده از آجرهای منظم سنگ‌فرش شده است.
- ستون‌های قرارگرفته در خانه زند قم در نوع خود بسیار جالب هستند. درواقع، هیچ‌کدام از ستون‌های قرارگرفته در این عمارت با ستون‌های دیگر مشابه نیستند و هرکدام به یک‌شکل و یک سبک می‌باشند.
- در اتاق‌های این خانه، می‌توان انواع ابزارهای و سلاح‌های مفرغی، ظروف مسی و غیره را مشاهده کرد. همچنین، در این اتاق‌ها می‌توان مجسمه‌هایی از افراد قدیمی را مشاهده کرد. به‌عنوان‌مثال، می‌توان پیر زنی بالباس قاجار را مشاهده کرد که با دستان پینه‌بسته در حال آسیاب کردن گندم است.
- همچنین می‌توان انواع افراد و مشاغل مختلف را در این موزه مردم شناسی مشاهده کرد. از قدیمی‌ترین اشیای داخل موزه مردم شناسی قم، می‌توان به خمره‌های ۸۰۰ ساله اشاره کرد که در این موزه به نمایش درآمده‌اند. این خمره‌ها پشت یک دیوار شیشه‌ای قرارگرفته‌اند.
جاذبه‌های اطراف موزه مردم شناسی قم
به دلیل واقع‌شدن خانه حاج قلی خان در منطقه مرکزی شهر قم، حرم حضرت معصومه، خانه ملاصدرا، خانه حائری، خانه یزدان پناه، خانه آیت‌الله بروجردی، خانه شاکری، حاج عسگر خان و خانه سید حاجی روحانی در نزدیکی آن قرار دارند. درواقع، فاصله بین این خانه و مکان‌های مذکور بسیار کم است و با پیاده‌روی در مدت‌زمان کوتاهی می‌توان به آن‌ها دسترسی داشت. برای مثال، فاصله بین خانه حاج قلی خان و حرم حضرت معصومه حدود ۵۰۰ متر است و حدود ۱۰ دقیقه با پیاده‌روی می‌توان به آنجا دسترسی پیدا کرد.
کلام آخر علاءالدین تراول
شهر قم با جاذبه‌های منحصربه‌فرد خود بسیار برای یک سفر یک‌روزه و یا چندروزه مناسب است و فقط کافی است شما با علاءالدین تراول همراه شوید.
