خانه های تاریخی شیراز

خانه‌های تاریخی شیراز مملو از روح زندگی‌اند و امروزه وجود آن‌ها ما را با تاریخ و فرهنگ مردم نسل‌های قبل آشنا می‌کند. در جای‌جای این خانه‌ها روزگاری عطر نام گرم می‌پیچید و شادی و غم در کنار هم جریان داشت. مردم مهربان‌تر بودند و شب‌نشینی‌های گرم و صمیمانه هیچ‌گاه فراموش نمی‌شد. دل مردم به همدیگر گرم بود، روزها عطر چای و شربت بهارنارنج فضای حیاط ها را دربرمی‌گرفت و شب‌ها عطر شب‌بوها لذت ستاره چینی را صدچندان می‌کرد. چه لذتی بالاتر از تماشای انعکاس ماه در حوض وسط حیاط؟ چه چیزی قشنگ‌تر از تماشای بازی ماهی‌گلی‌ها در حوضچه فیروزه‌ای و استشمام عطر گل‌های رنگارنگ باغچه؟ امروز اما کمتر این حس‌ها را تجربه می‌کنیم؛ اما هنوز می‌توانیم سری به خانه‌های تاریخی شیراز بزنیم و این همه زیبایی را در آغوش بگیریم. عمارت‌ها و خانه‌های تاریخی در کنار معروف‌ترین دیدنی های شیراز، بخشی از هویت این شهر را تشکیل می‌دهد، هویتی که با تاریخ و فرهنگ گره خورده است. در این مقاله از وبلاگ علاءالدین تراول همراه ما باشید تا با جذاب‌ترین خانه‌های تاریخی شیراز آشنا شویم.
خانه منطقی نژاد
در محله‌های قدیمی شیراز که قدم می‌گذارید، یادتان باشد در مسیرتان، حتماً سری به خانه منطقی نژاد بزنید! این خانه که نزدیک به یک قرن و نیم قدمت دارد، با فضایی گرم و صمیمی، هر گردشگر مشتاقی را مجذوب خودش می‌کند. خانه منطقی نژاد شیراز در سال 1311 هجری قمری ساخته شده و در سال 1352 با شماره 1490 در لیست آثار ملی ایران ثبت شده است. پس از مرمت و بازسازی در سال 1383، امروزه به عنوان موزه موسیقی شیراز فعالیت می‌کند. معماری خانه، سبک و سیاق قاجاری دارد و اغراق نیست اگر بگوییم با تمام خانه‌های تاریخی که تا به حال دیده‌اید فرق می‌کند! این را وقتی وارد خانه شوید متوجه خواهید شد. این خانه تاریخی جلوه‌ای بی‌نظیر از معماری و هنر شیراز را نشان می‌دهد، تزیینات دیدنی آن شامل دریچه‌های مشبک چوبی، به صورت اُرسی با شیشه‌های رنگی، درب‌های منبت و معرق‌کاری شده، ستون‌های چوبی بلند با نقش‌های برجسته، طاق‌های مقرنس‌کاری شده و گچ‌بری‌های زیبایی است که ذوق هنرمندان ایرانی را به وضوح به تصویر کشیده است. در ضلع جنوبی این خانه، شاه‌نشینی با تزییناتی همچون نقاشی در بدنه و سقف و آینه‌خانه با ازاره‌ای از آینه به چشم می‌خورد و دو اتاق در دو سوی شاه‌نشین دیده می‌شود که یکی دارای سقف نقاشی شده و بادگیر است و دیگری دارای تیرهای نقاشی شده سقف و شومینه گچ‌بری است. در نقاشی‌های بنای تاریخی منطقی نژاد، طرح‌های گل و بوته و نیز تصاویری از چهره زنان و تصاویری از قصرهایی به سبک اروپایی را می‌بینید که به زیبایی در کنار هم چیده شدند. در گوشه گوشه خانه هنوز برخی اشیا قدیمی مورد استفاده در گذشته در جای خود باقی مانده است. دوچرخه‌ای کهنه به دیوار حیاط تکیه داده است و تلویزیون‌ها و گرامافون‌ها در طبقه زیرزمین خانه جا خوش کرده‌اند که دیدن آن‌ها شمارا به ده‌ها سال پیش می‌برد. آیینه‌خانه منطقی نژاد شیراز یکی از بی‌نظیرترین تالارهای آیینه‌خانه‌های تاریخی در ایران به شمار می‌رود. سایر بخش‌های خانه منطقی نژاد عبارت‌اند از اتاق شنیداری، دیداری، آرشیو صوتی، تصویری، گالری ساز، گالری اسناد دست‌نوشته‌های استادان موسیقی، کارگاه ساخت ساز سنتی و تالار موسیقی. از نزدیک‌ترین جاذبه‌ها به خانه تاریخی منطقی نژاد می‌توان به آرامگاه شاهچراغ، نارنجستان قوام و خانه زینت الملوک اشاره کرد که تنها چند دقیقه با آن فاصله دارند.
آدرس خانه منطقی نژاد شیراز: محله لب آب، خیابان قاآنی.

خانه فروغ الملک
خانه فروغ الملک قوامی که امروزه به موزه هنر مشکین فام نیز معروف است، یکی از محبوب‌ترین خانه‌های تاریخی و از محبوب‌ترین جاهای دیدنی شیراز به شمار می‌رود که در یکی از محله‌های قدیمی شیراز قرار دارد و هر ساله مورد بازدید بسیاری از گردشگران تور شیراز و سایر مسافران این شهر قرار می‌گیرد. این خانه در محله سنگ سیاه و در نزدیکی آرامگاه بی بی دختران واقع شده است و قدمت آن به سال 1310 هجری شمسی می‌رسد. این خانه همانند اکثر خانه‌های تاریخی از 4 قسمت مجزا به نام قسمت اصلی بیرونی، اندرونی، مطبخ خانه، حمام و اسطبل تشکیل شده و از ابتدا با هدف استفاده مسکونی ساخته شده است که امروزه بخشی از آن نیز به عنوان مهمانسرا و اقامتگاه سنتی، میزبان گردشگران مشتاق خواهد بود. بنای بیرونی خانه فروغ الملک قوامی توسط راهروهایی به حیاط عمارت متصل می‌شود. در قسمت جنوبی این بنا، یک سالن بزرگ برای پذیرایی از میهمانان در نظر گرفته شده که دیدنش را نباید از دست داد. همچنین در ضلع غربی، این عمارت شاه‌نشین با پنجره‌های چوبی و قشنگش جای خوش کرده تزیینات گره‌کاری آن چشم هر بیننده‌ای را خیره در زیبایی خود می‌کند. در دو قسمت شمال و جنوب خانه فروغ الملک قوامی هم دو اتاق پنج‌دری وجود دارد. هنر نقاشی روی سقف‌های این خانه تاریخی در شیراز یادآور هنر دوره زندیه است که در اکثر خانه‌های تاریخی شیراز دیده می‌شود. از دیگر تزیینات بنای تاریخی خانه فروغ الملک می‌توان به تزیینات آجری، کاشی‌کاری و نقوش بر روی سنگ‌ها اشاره کرد. همچنین در خانه فروغ الملک قوامی شیراز موزه هنر مشکین فام فعالیت می‌کند؛ این موزه اولین موزه خصوصی هنرهای تجسمی  در ایران محسوب می‌شود که اشیاى موجود در آن شامل صدها قطعه و اثر هنرى از نیم قرن پیش می‌شود که با تلاش و سرمایه خانواده مشکین فام با عشق و علاقه تهیه و گردآوری شده است.
آدرس خانه فروغ الملک شیراز: گذر تاریخی سنگ سیاه، خانه فروغ الملک

خانه زینت الملک
خانه زینت الملک یا زینت الملوک را به جرئت می‌توان یکی از زیباترین خانه‌های تاریخی شیراز دانست که هر بخش از آن دنیایی بی‌نظیر از هنر و معماری ایرانی در خود دارد. قدمت این خانه به دوران قاجاریه برمی‌گردد و ساخت آن حدود 12 سال (از سال 1290 تا سال 1302 هجری قمری) به طول انجامید و هم‌اکنون با شماره ثبت 938 در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد. وارد فضای حیاط خانه که می‌شویم، آجرکاری‌ها و تزئینات چوبی پنجره‌ها نگاهمان را به خود جلب می‌کند، حیاط دل‌انگیز و حوضچه آبی رنگ وسط حیاط نیز حسابی حالمان را خوب می‌کند. در پیشنهاد می‌کنیم از تالار آیینه‌کاری شده خانه زینت الملوک حتماً دیدن کنید و نظاره‌گر هنر دستان هنرمندان ایرانی باشید. پنجره‌های چوبی با شیشه‌های رنگارنگ و سقف‌هایی با نقاشی و طرح‌های تماشایی، تنها قسمتی از هنر به کار رفته در این خانه محسوب می‌شوند که زینت‌بخش اتاق‌های خانه زینت الملوک‌اند. این خانه نیز همچون برخی خانه‌های تاریخی شیراز، به عنوان موزه مورد استفاده قرار می‌گیرد و طبقه زیرزمین آن میزبان موزه خزانه تاریخ ایران است و گردشگران را با تاریخ و فرهنگ ایران بیشتر آشنا می‌کند. در قسمتی دیگر از این موزه مجسمه‌هایی از مشاهیر شیراز قرار دارد؛ بازدید از مجسمه‌هایی از سعدی، حافظ و سایر چهره‌های برجسته شیرازی می‌تواند برای بسیاری از گردشگران جذاب باشد.
آدرس خانه زینت الملک شیراز: خیابان لطفعلی‌خان زند، ضلع غربی نارنجستان قوام.

خانه سعادت شیراز
خانه سعادت یکی دیگر از خانه‌های قدیمی شهر شیراز به شمار می‌رود که در سال 1382 به ثبت ملی رسید. این خانه در کوچه پس کوچه‌های محله تاریخی سنگ سیاه قرار دارد و قدمت آن به دوران قاجاریه می‌رسد. معماری این بنا ما را به بیش از صد سال پیش می‌برد و هر گوشه‌اش با تزئینات چشم‌نوازی از گچ‌بری‌ها و گره چینی‌ها، نگاه‌ها را به خود خیره می‌کند. خانه سعادت به صورت خانه‌های حیاط دار مرکزی با اتاق‌های سه‌دری و پنج‌دری طراحی شده است. از سال 1384 سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری تصمیم به مرمت این خانه گرفت و خانه سعادت امروزه به عنوان موزه خاتم فعالیت دارد. کارگاه‌های خاتم و صنایع دستی دیگر نیز در آن برپاست و امروزه این خانه محل مناسبی برای آشنایی با هنرهای اصیل ایرانی به شمار می‌رود که پیشنهاد می‌کنیم در سفر به شیراز دیدن آن را از دست ندهید.
آدرس خانه سعادت شیراز: بلوار دستغیب، محله سنگ سیاه.

خانه ضیاییان
خانه ضیاییان خانه‌ای تاریخی متعلق به دوران قاجاریه است که در آن زمان به یکی از خاندان‌های اصیل شیرازی تعلق داشت و امروزه با شماره 1603 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. در این خانه اثری از تزئینات اشرافی و تجملی مثل آیینه‌کاری نمی‌بینیم اما آثاری از هنرنمایی هنرمندان از قدیم بر جای‌جای خانه و حیاط به چشم می‌خورد و زیبایی فضای خانه را دو چندان می‌کند. عمده‌ترین این تزئینات مربوط به کاشی‌کاری است. کاشی‌های رنگارنگ حیاط در کنار درب‌های چوبی با شیشه‌های رنگی حس و حالی بی‌نظیر به فضا بخشیده که با دیدنشان به سختی می‌توانید چشم از آن‌ها بردارید. یک باغچه کوچک نیز در وسط حیاط با گل‌های رنگارنگ و گیاهان تزئینی مختلف به چشم می‌خورد. خانه ضیاییان در سال 1383 توسط شهرداری از مالکس خریداری شد و با همکاری اداره میراث فرهنگی مرمت گردید. امروزه این بنای تاریخی به عنوان هنر سرای شیراز میزبان بازدیدکنندگان است و کارگاه‌های هنرهای سنتی متعددی در آن برگزار می‌گردد. ضمناً بازدید از این خانه رایگان است. موزه پارس و ارگ کریمخانی نیز در نزدیکی خانه ضیاییان قرار دارند که بخشی از وقت خود را به بازدید از آن‌ها می‌توانید اختصاص دهید.
آدرس خانه ضیاییان: خیابان قاآنی، کوچه مقنی‌ها، پلاک ۱۲

خانه توکلی
قاجارها در شیراز زیاد هنرنمایی کرده‌اند! خانه توکلی نیز اثری از همین هنرنمایی‌هاست که در دل بافت تاریخی شیراز جا خوش کرده است و گردشگرانی که عاشق کشف و دیدن نقاط جدید و تجربه‌های نو هستند، بازدید از خانه توکلی شیراز را در برنامه گشت‌های خود قرار می‌دهند. این خانه در سال 1379 با شماره 3396 در لیست آثار ملی ایران ثبت گردید و امروزه با داشتن مجموعه‌ای حیرت‌انگیز از تزئینات که حاصل هنرنمایی هنرمندان ایرانیست، توجه‌ها را به خود جلب می‌کند. همانند سایر خانه‌های قدیمی شیراز، این خانه نیز آمیخته‌ای تزئینات آجرکاری، کاشی هفت رنگ، تزئینات چوبی و گره چینی درب‌ها و نقاشی سقف‌ها است و حیاط دل‌انگیز و باغچه‌هایی با گل‌های رنگارنگ، حال و هوایی گرم و صمیمی برخاسته از فرهنگ ایرانی به فضا می‌بخشد.
آدرس خانه توکلی شیراز: محله قدیمی گود عربان، خیابان لطفعلی‌خان زند، کوچه ۱۸۴، پلاک ۸

خانه صابر
در سفر به شیراز اگر قصد دیدن بناهای تاریخی را دارید، می‌توانید سری هم به خانه حسن علی صابر سنگری که به خانه صابر معروف است، بزنید. قدمت این خانه به اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجار می‌رسد و از سال 1382 با شماره 8659 در فهرست آثار ملی ایران جای گرفته است. خانه صابر این روزها محل خانه هنر شیراز محسوب می‌شود و توجه گردشگران مشتاق را به سوی خود جلب می‌کند. این خانه یکی از منحصر به فردترین خانه‌های تاریخی شیراز شناخته می‌شود و معماری جالب توجهش آن را به یکی از بناهای تاریخی مورد علاقه گردشگران تور شیراز و سایر مسافران بدل کرده است. خانه صابر مجموعه‌ای جذاب از هنرهای ایرانی اسلامی را به نمایش می‌گذارد؛ قرینه‌سازی‌های بی‌بدیل، گچ‌بری‌های خیره‌کننده، ستون‌های چوبی، گره چینی درب‌ها، مشبک ازاره‌ها، آجرکاری و طرح‌های سقف تنها بخشی از زیبایی‌ها و هنرهای به کار رفته در این عمارت به شمار می‌رود. عمارت تاریخی صابر پس از بازسازی و تبدیل به خانه هنر، هر ساله میزبان کارگاه‌ها و نمایشگاه‌های متعددیست و نظر هنردوستان زیادی را به خود جلب می‌کند.
آدرس خانه صابر شیراز: كوچه محله سرباغ، بن‌بست كدخدا، پلاك ۶۲

خانه صالحی شیراز
خانه صالحی که امروزه محل موزه لباس‌های سنتی و آئینی ایران به شمار می‌رود، در دل بافت تاریخی شیراز قرار دارد و قدمت آن به دوران قاجاریه می‌رسد. این خانه که از سال 1354 با شماره 1070 در لیست آثار ملی ایران جای گرفته است، یکی از بدیع‌ترین خانه‌های تاریخی شیراز شمرده می‌شود که عناصر معماری بی‌نظیرش هر بیننده‌ای را مجذوب خودش می‌کند. تزئینات گره چینی، گچ کاری، سقف‌های چوبی منقش و کاشی‌کاری‌ها، در کنار حوضچه آبی بیضی‌شکل، راه‌پله‌هایی با گلدان‌های شمعدانی و درخت‌های سرسبز، ترکیبی زیبا از معماری خانه‌های اصیل ایرانی را به نمایش می‌گذارد. خانه صالحی شیراز دو بخش اندرونی و بیرونی دارد؛ این بخش‌ها آن از حیاطی مرکزی و هشت اتاق در اطراف آن تشکیل شده‌اند. اتاق‌های سه‌دری و پنج‌دری این خانه بسیار تماشایی و دیدنیست و حیف است اگر ساده از دین آن‌ها بگذریم.
آدرس خانه صالحی شیراز: محله سنگ سیاه، ضلع جنوبی مسجد شهدا، ابتدای کوچه هفت پیچ

خانه شوریده شیرازی
شوریده شیرازی یک از عرفا و فضلای قرن 14 و 15 هجری شیراز به شمار می‌رود که آوازه ادبیاتش شیراز را در برگرفته بود. این شاعر پارسی از دوران کودکی بینایی‌اش را از دست داده بود اما چنان هوش و زکاوتی داشت که یک دم از علم آموزشی غافل نشد و لقب فصیح الملک را از سوی شاه قاجار دریافت کرد. امروزه خانه شوریده شیرازی یکی از زیباترین خانه‌های تاریخی شیراز به شمار می‌رود که شاید نامش کمتر به گوشتان خورده باشد. گچ‌بری‌ها و تزئینات چوبی سقف این خانه، کاشی‌کاری‌ها و ارسی‌های چوبی بی‌نظیر، تنها بخشی از زیبایی‌های خانه شوریده به حساب می‌آید که بیننده‌ای را شگفت‌زده می‌کند. بعدها میراث فرهنگی اقدام به مرمت و بازسازی این بنا کرد و در سال 1355 شمسی نیز با همت این سازمان، خانه شوریده به ثبت آثار ملی رسید.
آدرس خانه شوریده شیرازی: محله سیاه سنگ، کوچه هفت پیچ، منشعب از بازارچه هفت زینل

عمارت شاپوری شیراز
باغ و عمارت شاپوری شیراز از آن دست بناهایی است که اگر عاشق معماری و تاریخ ایران باشید، از دیدنش حسابی لذت خواهید برد. این خانه که در دل باغی زیبا قرار گرفته، قدمتش به اوایل دوره پهلوی می‌رسد و بین سال‌های 1310 تا 1315 به دست استاد ابوالقاسم مهندسی، از معماران و تاجران به نام شیرازی ساخته شده است. خانه شاپوری تا دهه 70 مورد استفاده این خانواده قرار می‌گرفت اما پس از آن به صورت متروکه رها شد تا اینکه در سال 1378 توسط میراث فرهنگی دوباره احیا گردید و با تلاش این سازمان در سال 1379 با شماره 2781 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. معماری این بنا به سبک دوران پهلوی اول است و از لحاظ طراحی جزء باارزش‌ترین نمونه‌های معماری ایران شناخته می‌شود. بازدید عموم از این اثر ملی آزاد است و وجود رستوران و کافی‌شاپ و نمایشگاه‌های مختلف فرهنگی در آن، باعث شده تا در بین گردشگران پرطرفدار شود. نزدیکی خانه شاپوری به ارگ کریمخان، موزه پارس، حمام وکیل، بازار وکیل و مسجد وکیل فرصت خوبی است تا در کنار بازدید از این جاذبه‌ها، سری هم به این عمارت تاریخی جذاب بزنید.
آدرس عمارت شاپوری شیراز: خیابان کریم خان زند، خیابان انوری.

البته به جز این خانه‌های تاریخی خانه‌های دیگری نیز در شیراز هستند که اغلب آن‌ها تغییر کاربری داده‌اند. خانه پرهامی شیراز یکی از معروف‌ترین خانه‌های تاریخی شیراز به حساب می‌آید که امروزه به عنوان رستوران خانه پرهامی، به شایستگی میزبان گردشگرانیست که عاشق غذاهای محلی شیرازند و دوست دارند در محیطی سنتی، گرم و صمیمی، طعم خوشمزه‌ترین غذاهای شیراز را بچشند. علاوه بر خانه پرهامی، خانه فخر الملوک نیز این روزها در قالب رستوران سنتی نان و نمک میزبان گردشگران و شهروندان شیرازی است و در محیطی دل‌نواز، از میهمانان پذیرایی می‌کند.

خب، با هم با خانه‌های تاریخی شیراز آشنا شدیم، خانه‌هایی که هر یک حال و هوا و صفای خاص خود را دارند و همچون نگینی ارزشمند، در بین آثار تاریخی شهر شعر و ادب می‌درخشند. اگر می‌خواهید این‌همه زیبایی را ببینید، پیشنهاد می‌کنیم همسفر ما در تور شیراز علاءالدین تراول باشید و محبوب‌ترین جاذبه‌های گردشگری شیراز را با همراهی راهنمایان مجرب و کارآزموده ما ببینید. تیم رزرو هتل علاءالدین تراول برای شما امکان رزرو بهترین هتل های شیراز، همچون هتل بزرگ شیراز، هتل چمران، هتل زندیه و دیگر هتل های لوکس این شهر را فراهم می‌کند. شما می‌توانید رزرو آنلاین هتل های شیراز را در وبسایت ما انجام دهید و یا همچنین برای تهیه بلیط جاذبه‌ها به صورت اینترنتی، می‌توانید وارد سامانه رزرو بلیط جاذبه‌ها شوید و هر تعداد که نیاز دارید بلیط خریداری نمایید و بدون منتظر ماندن در صف، از جاذبه‌های مورد علاقه‌تان بازدید نمایید.