فرهنگ کهن ایرانی سرشار از آیینها و مناسبتهای ارزشمند است که برخی از آنها تاکنون باقی مانده و گوشهای از فرهنگ و تاریخ ملت ایران را زنده نگه میدارد و به نسلهای بعد میشناساند. یکی از این آیینها، جشن سده زرتشتیان است که هر ساله در روز 10 بهمن ماه برگزار میشود؛ اما فلسفه جشن سده چیست؟ در این روز از سال، زرتشتیان گرد هم میآیند تا با برافروختن آتش سرما و تاریکی را از زمین برانند و به استقبال نور، گرمی و روشنایی بروند. در خصوص وجه تسمیه جشن سده روایتهای مختلفی وجود دارد اما بر اساس رایجترین آنها، از اول آبان ماه تا 10 بهمن 100 روز است و صدمین روز زمستان بر اساس آیین زرتشتیان محسوب میشود. در روایتی دیگر، از روز 10 بهمن تا نوروز 50 روز و 50 شب باقی مانده و به پاس رسیدن به روشنی و گرمی و مبارزه با اهریمن تاریکی، این روز گرامی داشته میشود. برای شناخت بیشتر این جشن باستانی، پیشنهاد میکنیم مقاله آشنایی با جشن سده وبلاگ علاءالدین تراول را مطالعه فرمایید. آداب و رسوم جشن سده تقریباً در تمامی نقاط ایران مشترک است. هرساله در شهرهای مختلفی از ایران این جشن با شکوه هر چه تمامتر برگزار میشود و چندین تور جشن سده علاقهمندان و مشتاقان فرهنگ اصیل ایرانی را برای حضور و شرکت در این جشنها راهی شهرهای مختلف ایران میکند. اگر میخواهید بدانید در جشن سده در کدام شهرهای ایران و دیگر نقاط دنیا برگزار میشود، این مقاله از وبلاگ علاءالدین تراول را تا انتها دنبال کنید.
یزد
یزد را میتوان یکی از مهمترین شهرهایی که جشن سده در آن با شکوه هرچه تمامتر برگزار میشود، دانست. از آنجایی که زرتشتیان بخش بزرگی از جمعیت استان یزد را تشکیل میدهند، جشن سده و دیگر آیینهای زرتشتی در گوشه و کنار این شهر، از حال و هوایی خاصتر برخوردار است. عظمت و شکوه جشن سده در یزد و شهرها و روستاهای اطرافش هر ساله گردشگرانی که عاشق فرهنگ و تمدن ایرانی هستند را به این نقطه از کشور میکشاند و چندین تور یزد از سراسر کشور به مقصد این استان برگزار میشود تا هم در فصلی مناسب از جاذبه های یزد بازدید کنند و هم در این آیین باشکوه و کهن، حضور داشته باشند. جشن سده علاوه بر شهر یزد، در شهرهای تفت، اردکان، میبد و روستاهای دیگر نیز برپا میشود. در این روز مقدمات جشن را آماده میکنند و طی آن تودهای از هیزم را در محوطه بزرگی جمع میکنند و مردم با غروب خورشید به سمت این تل آتش به راه میافتند، هر فرد لالهای از آتش را در دست دارد تا با آن آتش بی افروزند. موسیقی فولکلور و دفنوازی از بخشهای جدانشدنی مراسم سده در یزد به شمار میرود و خواندن اوستا نیز در ادامه اجرا میشود. پس از افروختن آتش تا زمانی که خاموش شود، مردم در اطراف آن به شادی و جشن و پایکوبی میپردازند. پس از آنکه آتش کمی ملایمتر شد، مراسم پرش از آتش اجرا خواهد شد و مردم به خصوص کشاورزان، اندکی از خاکسترهای باقی مانده را با خود میبرند و معتقدند این آتش با سرمای زمینهایشان مبارزه میکند. اگر شما نیز قصد بازدید از این جشن کهن را دارید، پیشنهاد میکنیم با رزرو هتل های یزد، پیش از سفر خیالتان را محل اقامتتان راحت کنید.
کرمان
درست است که یزد یکی از با مهمترین مراکز برگزاری جشن سده محسوب میشود اما در سالهای اخیر، کرمان میزبان بزرگترین جشن سده دنیا بوده است! هرچند به گواه تاریخ، بزرگترین جشن سده در اصفهان و در زمان مرداویج (سال 323 هجری) برگزار شده اما کرمانیها گوی سبقت را ربودند. قدمت برگزاری این جشن در کرمان به 200 سال پیش میرسد و از آن زمان هرساله در حال برگزاری است، جشن سده در گذشته به مدت 120 سال، در محلی به نام باب کمال برگزار میشد اما از حدود 80 سال پیش به محل کنونی آن در باغچه بداغ آباد کرمان واقع در خیابان سده، برگزار میگردد. اجرای سرود ملی، سرودهای زرتشتی، نقالی، شاهنامه خوانی، اجرای موسیقی فولکلور و دفنوازی و افروختن آتشی بزرگ، از دیگر برنامههای جشن سده در کرمان به شمار میرود و نه تنها زرتشتیان، بلکه عموم مردم نیز در آن حضور دارند. تور کرمان فرصت خوبیست تا در بهمن ماه در کنار هم سری به این شهر بزنیم و در کنار بازدید از جاذبه های توریستی کرمان، حضور در این جشن زیبا را تجربه کنیم.
شیراز
از دیگر شهرهایی که جشن سده به صورت باشکوه در آنها برگزار میشود میتوان شیراز را نام برد. جشن سده شیراز که در تالار یزدانی این شهر برگزار میشود، با به جا آوردن آداب و رسوم جشن سده همچون خواندن سرود ملی، گاتها خوانی و آتشافروزی و بررسی ریشه این جشن در شاهنامه ادامه مییابد. در این مراسم از میهمانان پذیرایی به عمل میآید و مردم در کنار هم تا پاسی از شب به گپ و گفت و شادی میپردازند. بسیاری از گردشگران برای حضور در این رویداد بزرگ و آیین کهن ملی، با شرکت در تور شیراز راهی سفر به این شهر میشوند تا زیباییهای جشن سده را از نزدیک لمس کنند.
تهران
زرتشتیان مقیم پایتخت نیز با برگزاری جشن بزرگداشت این روز، به نشانه شکرگزاری نعمتهای خداوند دور هم جمع شدند و با ایجاد تلی از هیزم، آتش برافروختند و به این ترتیب بر اساس آیینهای باستانی، به مبارزه با سرما پرداختند تا هرچه زودتر نور و روشنی و گرما از راه برسد. جشن سده سوزی در تهران در کوشک ورجاوند که متعلق به زرتشتیان است، برگزار میشود. این محوطه بزرگ با مساحت حدود 10 هزار متر مربع، در 16 کیلومتری جاده مخصوص کرج قرار دارد و در آن علاوه بر جشن سده، دیگر مراسم آیینی ایران مانند جشن تیرگان، مهرگان، سیزده به در و دیگر جشنها برگزار میشود. اجرای موسیقی، شاهنامه خوانی و غیره از دیگر بخشهای این جشن است. از سایر نقاطی که جشن سده در تهران در آن برگزار میشود میتوان به مجتمع فرهنگی مارکار تهرانپارس اشاره کرد که در سالهای گذشته با شرکت بیش از 2000 نفر، برنامههای شاد و متنوعی در کنار افروختن آتش برگزار شد و هر سال این آیین ادامه خواهد داشت.
کرج
کرج هم از آن دسته شهرهاییست که جشن سده باشکوهی در آن برگزار میشود. این مراسم هرساله در حیاط خانه دولت کرج برپا میشود و طی آن گاتها خوانی، سخنرانی رئیس انجمن زرتشتیان کرج، شاهنامه خوانی، حرکات موزون نونهالان، برافروختن آتش و نمایشهای آیینی انجام میشود و پیر و جوان و زن و مرد در کنار یکدیگر این آیین باستانی را به بهانه استقبال از نور و روشنایی، گرامی میدارند.
گیلان
چند سالیست که استان گیلان نیز برای برگزاری جشن سده، به عنوان یکی از گزینهها مطرح شده است. آتش و روشنایی از دیرباز برای مردم گیلان اهمیت بسیار زیادی داشته است و بارش باران و بارندگیها گاهی مانع کار و فعالیت گیلانیها میشود. جشن سده در گیلان از همین مسئله ریشه میگیرد و مردم برای آفتاب خواهی، به تجلیل از نور و روشنایی در این جشن میپردازند. جشن سده استان گیلان در روستای قاسم آباد که در شرق این استان قرار دارد، برگزار میشود و طی آن، با نیایش جشن آغاز میشود و با آوازهای محلی، شاهنامه خوانی، حافظ خوانی و سخنوری اساتید آشنا با تاریخ و فرهنگ ایران ادامه پیدا میکند.
جشن سده در تاجیکستان و دیگر نقاط دنیا
شاید برایتان جالب باشد که بدانید کشور تاجیکستان اولین کشوری است که جشن سده را به عنوان یک عید رسمی در تقویم خود قرار میدهد. رئیس جمهور تاجیکستان به مناسبت جشن سده در این روز به مردم این کشور تبریک میگوید و برنامههای فرهنگی هنری متعددی در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان و شهرهای اطراف برگزار میگردد. البته روز سده در این کشور تعطیل رسمی نیست اما مردم تاجیکستان، این جشن را با شکوه هرچه تمامتر برگزار میکنند. از آنجایی که ریشه جشن سده در شاهنامه فردوسی آورده شده است، مردم تاجیکستان در باغ حکیم فردوسی در جنوب شهر دوشنبه گرد هم میآیند و با نمایشهای مختلف و برنامههای متعدد، به جشن میپردازند. همریشه بودن فرهنگ ایرانیان و مردم تاجیکستان باعث اشتراکات فرهنگی زیادی در این دو کشور شده است و تاجیکستان با پاسداشت این روز، هرچه بیشتر سعی در حفظ و احیای این آیین کهن دارد. کشورهای استرالیا و سوئد نیز از دیگر جاهایی است که هر سال در تاریخ 10 بهمن ماه، جشن سده در آنها گرامی داشته میشود.
اگر شما نیز قصد دارید تا در این جشن ملی باستانی شرکت داشته باشید و میخواهید به هرکدام از شهرهای فوق بروید، علاءالدین تراول با تهیه بلیط هواپیما و رزرو هتل های یزد، هتل های کرمان و دیگر هتل های ایران، همراه شماست تا در طول سفرتان خیالتان از بابت همه چیز راحت باشد.