فرهنگ کشور ژاپن

ژاپن یکی از کشورهای توسعه یافته دنیا به شمار می‌رود که در شرقی‌ترین نقطه جهان واقع شده است. این کشور با اینکه از لحاظ تکنولوژی، هم‌رده کشورهای غربی محسوب می‌شود اما مردم آن همیشه سعی می‌کنند سنت‌های خود را حفظ کنند. امروزه فرهنگ ژاپن، یکی از غنی‌ترین فرهنگ‌های دنیا شناخته می‌شود و راحت بگوییم، همه چیز در ژاپن آداب و رسوم خود را دارد! حتی یک خوش‌آمدگویی ساده، نشستن و بدرقه کردن، همه چیز می‌بایست طبق اصول خود پیش برود، وگرنه بی‌ادبی تلقی می‌شود. برخی نیز ژاپنی‌ها را به سخت کوشی و پشتکار می‌شناسند و فرهنگ کاری و اجتماعی آن‌ها زبانزد مردم جهان شده است. هنر، تاریخ، موسیقی و ادبیات این کشور بسیار پربار است و تاریخ پر فراز و نشیب و فرهنگ ژاپن باستان، تأثیر زیادی روی زندگی کنونی مردم گذاشته است. در این مقاله از وبلاگ علاءالدین تراول می‌خواهیم با فرهنگ کشور ژاپن و آداب و رسوم مردم ژاپن بیشتر آشنا شویم؛ پس پیشنهاد می‌کنیم تا انتها همراه ما باشید.

مردم ژاپن چه ویژگی‌هایی دارند؟
•    سخت‌کوشی و پشتکار: ژاپن یکی از طولانی‌ترین ساعت‌های کاری را در جهان دارد و مردم ژاپن نیز از سخت‌کوش‌ترین مردم جهان به شمار می‌روند که در طول سال با حداقل میزان مرخصی کار می‌کنند.
•    احترام: احترام در ژاپن حرف اول را میزند و ژاپنی ها همیشه سعی می‌کنند چه در روابط با غریبه‌ها و چه در روابط با خانواده، احترام را حفظ کنند.
•    وقت‌شناسی: ژاپنی ها به زمان خیلی اهمیت می‌دهند و وقت‌شناسی یکی از مهم‌ترین اصول اجتماعی در ژاپن شناخته می‌شود. این امر را می‌توانید، در محیط کار و وسایل حمل و نقل عمومی به وضوح دید.
•    کار تیمی: در ژاپن فردگرایی پسندیده نیست و می‌توان این کشور را یکی از بزرگ‌ترین نمادهای جمع‌گرایی دانست. چه در زندگی روزمره و چه در فعالیت‌های اجتماعی و محیط کار، ژاپنی ها نمونه خوبی از کار تیمی را به نمایش می‌گذارند.
•    رعایت بهداشت: مردم این کشور بسیار به رعایت بهداشت پایبند هستند و شما هیچ‌گاه نمی‌توانید آشغالی را در گوشه خیابان ببینید.
•    رسمی بودن: یکی دیگر از عناصر فرهنگ اجتماعی ژاپن، رسمی بودن است و ژاپنی ها روابط اجتماعی رسمی همراه با احترام دارند.
•    وجدان کاری و اخلاقی: شاید بتوان گفت هیچ چیز برای یک ژاپنی بدتر از این نیست که کارشان را به درستی انجام ندهند و کارشان را به دوش دیگری بیاندازند. مردم این کشور همیشه سعی می‌کنند تا به بهترین وجه از پس کارهای خود بر بیایند و مسئولیت کارهای خود را به طور کامل بپذیرند.

مفهوم خانواده در ژاپن
در گذشته و چند نسل پیش، خانواده‌ها در ژاپن گسترده‌تر بودند و معمولاً به همراه پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها و یا اقوام زندگی می‌کردند؛ اما امروزه خانواده‌ها کوچک‌تر شده‌اند و صرفاً شامل والدین و فرزندان می‌شوند. در طول تاریخ ژاپن، مردسالاری بر خانواده‌ها حاکم بود اما از نیمه دوم قرن 20 به تدریج با وضع قوانین جدید در خصوص برابری زن و مرد، با کاهش مردسالاری، فرصت‌های بیشتری برای رشد و آموزش زنان فراهم شد. مفهوم خانواده در فرهنگ ژاپنی‌ها بسیار ارزشمند تلقی می‌شود و کودکان از جایگاه بااهمیتی برخوردارند. از این رو به آموزش و پرورش آن‌ها توجه زیادی می‌شود. آموزش کودکان در ژاپن از 3 سالگی شروع می‌شود. کودکان ژاپنی می‌توانند از سه سالگی وارد مهد کودک و از 5 سالگی وارد پیش دبستانی شوند. دوره اجباری تحصیل نیز از 6 سالگی آغاز می‌گردد و تا دبیرستان ادامه دارد. این دوره، شش سال آموزش ابتدایی و سه سال راهنمایی و سپس دبیرستان را در بر می‌گیرد. در گذشته داشتن فرزند زیاد به معنای قدرت بیشتر بود و فرزند به عنوان نیروی کار تلقی می‌شد اما امروزه این مفاهیم تغییر کرده‌اند و زوج‌های ژاپنی تمایل به داشتن فرزند کمتری دارند چرا که بر این باورند با داشتن فرزند بیشتر مخارج و هزینه‌های زیادی روی دوش خانواده قرار می‌گیرد. از این رو امروزه در ژاپن تعداد سالمندان رو به افزایش و تعداد نیروی جوان این کشور کمتر است. در ژاپن نام خانوادگی از پدر به فرزند می‌رسد و نام خانوادگی قبل از اسم کوچک شخص به کار برده می‌شود.
اما کمی از باورهای ژاپنی در مورد خانواده بدانیم؛ خانواده‌های ژاپنی بر حفظ اسرار خانواده می‌کوشند و هیچ‌گاه در خصوص جنبه‌های منفی خانواده، با افراد خارج از خانواده‌شان صحبت نمی‌کنند و این امر را کاری شرم‌آور می‌دانند. پدر قدرت اصلی را در خانواده دارد و بر اساس برخی باورهایشان، پدر سعی می‌کند حریم‌ها را بین خودش و فرزندان نگه دارد چرا که یک باور سنتی ژاپنی می‌گوید که با نزدیک شدن بیش از حد پدر به فرزندان، فرزندان به او به چشم یک دوست نگاه خواهند کرد و قدرت پدر کاهش می‌یابد. همچنین مراقبت از والدین و افراد مسن‌تر خانواده یکی از وظایف اعضای خانواده است.

آداب معاشرت مردم ژاپن
آداب معاشرت در ژاپن یکی از مهم‌ترین اصول فرهنگ آن‌ها به شمار می‌رود به گونه‌ای که امروزه شهرت آداب و رسوم مردم این کشور، به گوش جهانیان نیز رسیده است. در ژاپن احترام بین افراد حرف اول را میزند و البته این میزان احترام بستگی به نزدیکی افراد و میزان ارتباط و جایگاه آن شخص دارد.
-    خوشامدگویی: اگر در جمع ژاپنی‌ها حاضر شدید، می‌بایست منتظر بمانید تا شما را معرفی کنند و معرفی کردن خود در میهمانی‌ها و مراسم، نشانه بی‌احترامی است. خوشامدگویی در ژاپن هنوز هم مثل گذشته‌ها به صورت تشریفاتی انجام می‌شود و همچنان تعظیم، جایگاه خود را حفظ کرده است به این صورت تعظیم بیشتر، نشان از احترام بیشتر دارد. در ژاپن لمس دیگران ممنوع به شمار می‌رود و روبوسی بدون اجازه، نشانه عدم احترام به حریم شخصی افراد است.
-    آداب تعظیم کردن: تعظیم کردن یکی از مهم‌ترین ارکان آداب معاشرت در فرهنگ مردم ژاپن به شمار می‌رود و از چنان اهمیتی برخوردار است که از کودکی به افراد آموزش داده می‌شود. چگونگی تعظیم در فرهنگ ژاپنی‌ها، در موقعیت‌های مختلف متفاوت است و با روش‌های مختلفی انجام می‌شود. هنگام خوش‌آمد گویی و احوالپرسی، چنانچه موقعیت اجتماعی فرد یکسان باشد، با 15 درجه خم شدن تعظیم می‌کنند. این تعظیم در برابر روسا و معلمان، 30 درجه دارد و برای ادای احترام به امپراتور یا هنگام معذرت خواهی، 45 درجه خم می‌شوند. نوع چهارمی از تعظیم نیز وجود دارد که در صورتی که فرد دچار اشتباه بزرگی شده و درخواست بخشش دارد، انجام می‌شود و فرد به حالت سجده درمی‌آید.
-    آداب سوار شدن به آسانسور (!): یکی از جالب‌ترین آداب ژاپنی‌ها مربوط به استفاده از آسانسور است. اگر یک ژاپنی وارد یک آسانسور خالی شود، می‌بایست در نزدیکی دکمه‌ها بایستد و در را برای وارد شدن بقیه نگه دارید و در هر طبقه با سرعت و دقت این کار را انجام دهید. همچنین می‌بایست آخرین نفری باشید که از آسانسور خارج می‌شود.

-    آداب استفاده از مترو: در مترو صحبت با تلفن همراه و اطرافیان و همچنین خیره شدن به مردم، بی‌ادبی و ممنوع است. در متروهای ژاپن قسمت‌هایی ویژه سالمندان، زنان باردار و افراد ناتوان تعبیه شده که افرادی غیر از این گروه، حق نشستن روی آن را ندارند. از طرفی در دیگر قسمت‌های مترو نیز اجباری برای دادن جای خود به سالمندان وجود ندارد.
-    مصرف الکل: هنگام نوشیدن الکل در ژاپن، جایگاه اجتماعی افراد چندان اهمیتی ندارد، یک رئیس یا کارمند، استاد یا دانشجو و ... می‌توانند به همراه هم الکل مصرف کنند و پس از هوشیاری کسی درباره آن صحبتی نکنند.
-    آداب بدرقه: هنگام بدرقه میهمانان، ژاپنی‌ها معمولاً تا دم درب خروجی یا آسانسور، میهمان را همراهم می‌کنند و تا زمانی که در بسته می‌شود به حالت نیمه تعظیم باقی می‌مانند.
-    آداب نشستن: ژاپنی‌ها روش نشستن مخصوص به خود را دارند و خیلی هم به رعایت آداب آن پایبندند. هنگام نشستن روی زمین می‌بایست به صورت دو زانو بنشینند و پاها زیر فرد و تکیه‌گاهش باشند.

-    بیرون آوردن کفش‌ها: در ژاپن مرسوم است که افراد هنگام ورود به یک خانه، میهمان‌خانه، معبد یا برخی مکان‌های مهم، کفش‌های خود را بیرون بیاورند. بر اساس یک رسم سنتی، همیشه هنگام ورود به خانه کفش‌ها باید بیرون درب ورودی گذاشته شود چرا که افراد در کف خانه غذا می‌خورند، می‌خوابند با می‌نشینند و به داخل آوردن کفش‌ها می‌تواند آلودگی را به خانه منتقل کند. امروزه هنوز این رسم ادامه دارد اما بیشتر با هدف ادای احترام انجام می‌شود.
-    انعام دادن ممنوع! به طور کلی فرهنگ انعام دادن در ژاپن متداول نیست. اگر قصد داشتید در رستوران‌های ژاپن غذا میل کنید، یادتان باشد که به هیچ‌وجه به پرسنل رستوران انعام ندهید چرا که انعام دادن ممنوع است. ریشه این ممنوعیت به باور ژاپنی ها برمی‌گردد که معتقدند برای انجام وظیفه نباید انعام گرفت و آن‌ها همواره سعی می‌کنند وظایف خود را به بهترین شکل انجام دهند.

فرهنگ غذایی و آداب غذا خوردن ژاپنی‌ها
ژاپنی ها در کنار داشتن فرهنگی غنی، غذاهای بسیار متنوع و عجیب و غریب نیز دارند که اغلب آن‌ها ریشه در تاریخ و فرهنگ مردم این کشور دارد. امروزه غذاهای معروف ژاپنی که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به سوشی و تاکو اشاره کرد، توانسته‌اند جای خود را در بین غذاهای بین‌المللی باز کنند. هرساله گردشگران زیادی راهی سفر به ژاپن می‌شوند تا در کنار بازدید از جاذبه های گردشگری ژاپن، طعم واقعی غذاهای خوشمزه ژاپنی را نیز امتحان کنند. دنیایی از رنگ و طعم را می‌توانید در غذاهای رنگارنگ ژاپنی ببینید که با آن چوب‌های مخصوصشان خورده می‌شوند و خود می‌توانند جاذبه‌ای منحصر به فرد باشند. مواد غذایی همچون برنج، لوبیا، ماهی و میگو از اصلی‌ترین موادی هستند که در بیشتر غذاهای ژاپنی استفاده می‌شوند که تاریخچه استفاده از آن‌ها به هزاران سال پیش می‌رسد.
از آنجایی که بخش مهمی از فرهنگ ژاپنی‌ها را فرهنگ غذایی ژاپن تشکیل می‌دهد، بالطبع غذا خوردن در این کشور هم آداب و رسوم خاص خود را دارد و رعایت آن برای ژاپنی ها بسیار مهم است. اگر در ژاپن به یک میهمانی برای صرف غذا دعوت شدید، سعی کنید به موقع حاضر شوید و در بدترین حالت سعی کنید بیش از 5 دقیقه تأخیر نداشته باشید. به یاد داشته باشید که برای غذا خوردن می‌بایست صبر کنید تا به شما اعلام کنند که کجا بنشینید. همیشه بر سر میز غذا، مسن‌ترین فرد می‌بایست شروع کند به غذا خوردن. به ندرت پیش می‌آید که ژاپنی ها سر میز غذا صحبت کنند. آن‌ها پیش از غذا دعا می‌کنند و پس از پایان غذا نیز جملاتی به پاس سپاسگذاری ادا می‌نمایند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید، برخلاف اکثر جاهای دنیا که هورت کشیدن و با صدا غذا خوردن را امری ناپسند می‌دانند، ژاپنی ها این عمل را نشانه‌ای از احترام و لذت بردن از غذا به حساب می‌آورند و اصلاً کار بی‌ادبانه‌ای محسوب نمی‌شود. ضمناً اگر غذاهایتان رد کاسه سرو می‌شود می‌توانید کاسه را در دست بگیرید و نزدیک دهان ببرید.

توصیه می‌کنیم هنگام صرف غذا از چوب‌های مخصوص غذاهای ژاپنی (Chopsticks) را با دقت استفاده کنید و هیچ‌گاه آن را در غذا فرو نکنید چرا که به نوعی توهین به حساب می‌آید. حتماً پس از اتمام غذا، چوب‌ها را روی میز یا در جای مخصوص به خود بگذارید و حواستان باشد که در داخل ظرف باقی نمانند چرا که به عقیده ژاپنی ها، بدیمن است. علاوه بر آن هنگام صرف نوشیدنی یا وقفه در غذا خوردن نیز می‌بایست آن‌ها را سر جای خود بگذارید و حواستان باشد که به صورت ضربدری قرار نگیرند. اگر هم می‌خواهید از غذای خود به کسی بدهید، می‌بایست آن را با چاپستیک خود در ظرف طرف مقابل بگذارید و هیچ‌گاه مستقیماً به چاپستیک او ندهید زیرا این کار هم ناپسند و بدیمن است. هنگام صرف نوشیدنی، اگر مایل به اتمام محتویات لیوان خود نیستید، آن را باقی بگذارید چرا که اگر نوشیدنی خود را تا انتها بنوشید و لیوان خالی بماند، به معنای این است که تمایل به نوشیدنی بیشتری دارید. در ژاپن مرسوم است اگر افراد به صورت گروهی غذا می‌خورند، برای یکدیگر نوشیدنی بریزند و به جای اینکه برای خود نوشیدنی بریزند، بهتر است لیوان‌های دیگران را پر کنند. هیچ‌گاه غذاهای مختلف را در ظرفتان با هم مخلوط نکنید و از هر غذا به صورت جداگانه میل نمایید.

دین مردم ژاپن
دین هم یکی دیگر از بزرگ‌ترین عناصر فرهنگ ژاپن محسوب می‌شود و ادیان رایج در ژاپن خود می‌توانند از جاذبه‌های فرهنگی و گردشگری این کشور باشند. برخلاف باور عامه، مردم ژاپن بی‌دین نیستند، بلکه دین‌داری آن‌ها با فرهنگ ترکیب شده است و بیشتر جنبه فرهنگی دارد تا مذهبی؛ آیین شینتو دین اصلی و رسمی مردم ژاپن به شمار می‌رود و علاوه بر آن بودائیسم و مسیحیت نیز از دیگر رایج ژاپن به حساب می‌آیند. پیروان شینتو بودا حدود 80 تا 90 درصد مردم این کشور را تشکیل می‌دهد و تنها کمتر از 2 درصد جمعیت ژاپن مسیحی هستند. آیین شینتو کتاب و پیامبر ندارد و وجدان کاری، اخلاقیات، نظم، پاکیزگی و احترام به طبیعت از مهم‌ترین اصول دین مردم ژاپن به شمار می‌رود. اساطیر و سنت‌های ژاپنی‌ها تأثیر زیادی بر دین شینتو دارد و قسمت بزرگی از غنای فرهنگ ژاپن به این دین برمی‌گردد. بر اساس آیین شینتو، چنانچه خطایی از فردی سر بزند، تنبیه بیرونی وجود ندارد و تنها چیزی که می‌تواند یک ژاپنی را بیش از هر چیزی تنبیه کند، عذاب وجدان و شرمندگی از اشتباهی است که فرد مرتکب شده. این امر خود بزرگ‌ترین مجازات برای یک ژاپنی محسوب می‌شود و ممکن است آن‌ها را تا خودکشی پیش ببرد.
مردم ژاپن در برابر دیگر ادیان و مذاب انعطاف‌پذیرند و متعصب نیستند و برای دیگر ادیان هم احترام زیادی قائل‌اند. در معابد و زیارتگاه‌های ژاپن تأثیر ادیان مختلف بر یکدیگر را می‌بینیم. معابد مختلف شینتویی و بودایی در سراسر ژاپن فعالیت می‌کنند و همین معابد امروزه به عنوان محبوب‌ترین جاذبه های توریستی ژاپن مورد استقبال گردشگران تور ژاپن قرار می‌گیرند. در واقع می‌توان گفت این معبدها به یک عنصر فرهنگی ارزشمند ژاپنی‌ها تبدیل شده‌اند.
 

کمی هم از آداب هدیه دادن در ژاپن بدانیم
در ژاپن بنا به مناسبت‌های مختلف افراد به هم هدیه می‌دهند و این هدیه دادن آداب مخصوص به خود را دارد. ژاپنی‌ها برای بسته‌بندی هدیه اهمیت زیادی قائل‌اند و همیشه سعی می‌کنند بهترین رنگ برای کادو را انتخاب کنند. هدیه‌های ژاپنی‌ها لازم نیست خیلی گران‌قیمت باشد و گاهی یک بن سای یا گلدان نیز عالی است. آها معتقدند، ارزش یک هدیه به تفکریست که در آن وجود دارد نه ارزش مادی هدیه! جالب است بدانید که ژاپنی‌های گل‌های سفید رنگ و یا گل‌های زنبق، کاملیا و نیلوفر را نشانه عزاداری می‌دانند و هدیه دادن آن‌ها کار درستی نیست. به اعتقاد آن‌ها هر چیزی که هدیه می‌دهید، باید به تعداد فرد باشد اما به جز عدد 9، زیاد آن را بدیمن می‌دانند. هدایا عموماً در مناسبت‌هایی چون مراسم ازدواج، سالگردها، مراسم خانوادگی، تشویق کودکان و یا فارغ‌التحصیلی داده می‌شود. یکی دیگر مواردی که در آن ژاپنی‌ها باید هدیه بدهند، پس از بازگشت از سفر است که نوعی سوغاتی محسوب می‌شود. پس از بازگشت یک ژاپنی از سفر از وی انتظار می‌رود که هدایایی به خانواده، دوستان و همکارانش بدهد. به این هدایا یا سوغاتی در ژاپن Omiyage گفته می‌شود و فرد می‌بایست از خوراکی‌های خوشمزه مقصد سفر برای نزدیکان بیاورد. ضمناً باز کردن هدایا در حضور شخص هدیه دهنده اصلاً پسندیده نیست و می‌بایست پس از رفتن شخص هدایا را باز کنند.

ژاپنی ها عاشق بیسبال هستند!
ورزش قسمت بزرگی از فرهنگ مردم ژاپن را تشکیل می‌دهد. در این کشور هم ورزش‌های سنتی و رزمی پرطرفدار است و هم ژاپنی ها عاشق بیسبال و فوتبال‌اند. به عقیده برخی، "سومو" که نوعی کشتی باستانی محسوب می‌شود، ورزش ملی ژاپن به حساب می‌آید که در آن قدرت بدنی بالا حرف اول را میزند و حریفی که موفق شود حریف خود را از رینگ بیرون کند یا به زمین بزند، برنده می‌شود؛ اما اگر بخواهیم محبوب‌ترین ورزش در بین ژاپنی ها را نام ببریم، باید به بیسبال اشاره کنیم. این ورزش به قدری در بین ژاپنی ها محبوب است که برخی به شوخی میگویند که بیسبال ورزش ملی این کشور است! این ورزش که اصالتی آمریکایی انگلیسی دارد، در سال 1872 میلادی توسط هوراس ویلسون که در آن زمان در یکی از مدارس توکیو تدریس می‌کرد، وارد ژاپن شد. اولین تیم بیسبال نیز در سال 1878 در باشگاه شیمباشی ژاپن تشکیل شد و امروزه این ورزش در بین جوانان یکی از پرطرفدارترین رشته‌ها محسوب می‌شود. بعد از بیسبال و فوتبال، می‌توان تنیس را دیگر ورزش مورد علاقه مردم این کشور دانست و سومو، گلف و اتومبیلرانی نیز هرکدام طرفداران خاص خود را دارند.

در این مقاله با فرهنگ مردم ژاپن و برخی باورها و آداب و رسوم آنها آشنا شدیم. چنانچه قصد دارید تا سفری به ژاپن داشته باشید و فرهنگ جذاب این کشور را از نزدیک ببینید، علاءالدین تراول با تور ژاپن همراه شماست تا با برنامه سفری مهیج و کامل، به کشور شکوفه های گیلاس سفر کنیم و به بازدید از جذاب‌ترین دیدنی های ژاپن برویم. ما علاوه بر خدمات تور، امکان رزرو هتل، صدور بلیط هواپیما به مقصد این کشور و خدمات اخذ ویزای ژاپن را نیز به مشتریان عزیز ارائه میدهیم. کافیست با شماره 02174495 تماس بگیرید و با کارشناسان تور خارجی علاءالدین تراول مشورت نمایید.