نمادهای شهر تبریز

وقتی در مورد یک شهر صحبت می‌شود، اولین تصویری که به ذهنتان خطور می‌کند نماد آن شهر است. شهر تبریز به دلیل قدمت تاریخی‌اش، دارای نمادهای بسیار زیادی است. برای مثال ساختمان ساعت، یکی از نمادهای شهر تبریز به‌حساب می‌آید. نماد یا سمبل شهرهای قدیمی معمولا بنا به قدمت شهر پیشینه‌ای تاریخی دارند. این امر در شهرهای مدرن نیز صادق است. مثلا نماد شهر تهران برج آزادی است اما برج میلاد نیز یکی دیگر از نمادهای مدرن در پایتخت ایران محسوب می‌شود. در این مورد، اهرام ثلاثه به‌عنوان یک سمبل بسیار قدیمی همواره نماد مصر بوده است. پس هرچقدر که یک شهر دارای پیشینه تاریخی‌تری باشد، نماد آن شهر نیز به همان اندازه قدیمی خواهد بود. بعضی شهرهای کوچک ممکن است فقط یک نماد اصلی داشته باشند (مانند شهر مکه که با نماد کعبه معروف است) ولی شهر تبریز، چندین نماد معروف و مهم دارد که در ادامه به شرح هر یک از این نمادها خواهیم پرداخت. در این بین لازم به ذکر است که نماد یک شهر تنها در ساختمان‌ها و جاهای معروف آن خلاصه نمی‌شود، بلکه اشخاص سرشناس و معروفی که متولد آن شهر بوده‌اند و لباس و خوراکی و رقص نیز جزئی از نمادهای یک شهر محسوب می‌شوند. 
ارگ علی شاه
جالب است بدانید که برخلاف تصور اکثر مردم، ساختمان ساعت و یا ائل گلی نماد اصلی شهر تبریز نیست، بلکه ارگ علی شاه به‌عنوان نماد اصلی شهر تبریز در نظرسنجی‌ها، بالاترین رتبه را به خود اختصاص داده است. ارگ علی شاه به دستور یکی از شاهان گورکانی به نام تاج‌الدین علیشاه وزیر الجایتو در قرن هشتم ه.ق ساخته شده است. این مکان دارای خانقاه، مدرسه و مسجد بوده که اکنون جز ساختمان اصلی ارگ، چیزی از آن باقی نمانده است. این بنا از ساروج (مخلوط رس و آهک به نسبت شش و چهار) ساخته شده است و در زمان قدیم، مسافران از دور می‌توانستند دیوارهای بلند ارگ علی شاه را ببینند که نویدبخش رسیدن به تبریز بوده است. ارگ علی شاه تبریز در قرن دهم، در اثر وقوع زلزله‌ای بسیار شدید در تبریز، بسیار آسیب دید و ترک بزرگی از آن زمان‌بر روی دیوار ارگ بر جای مانده است. در زمان مشروطه، جمهوری خواهان از این بنا به عنوان سنگر استفاده می‌کردند تا از گزند شلیک نیروهای محمد علیشاه در امان باشند و قبل انقلاب نیز گشت‌وگذار در محوطه ارگ علی شاه برای عموم آزاد بود اما امروزه به دلیل حفاظت بیشتر از این بنا از پشت حصار قابل رویت است و از محوطه این بنا به‌عنوان مصلا استفاده می‌شود.

شاه گلی (ائل گلی)
شاه گلی یکی از نمادهای بسیار معروف شهر تبریز است که تمام گردشگرانی که به تبریز می‌آیند، بدون دیدن این پارک، تبریز را ترک نمی‌کنند. شاه گلی در زبان ترکی به معنی استخر بزرگ است و در میان مردم به استخر ایل نیز معروف است. از این استخر پیش از صفویان، به‌عنوان بزرگ‌ترین منبع ذخیره آب برای آبیاری باغات مناطق شرق تبریز استفاده می‌شده است. در دوران قاجار اطراف این محوطه با احداث خیابان‌هایی جهت عبور و مرور و کاشتن درختان و گل‌های اطلسی، به محل گشت‌وگذار تبدیل شد. تزیین اطراف استخر با انواع گل‌های اطلسی در رنگ‌های متعدد تا امروز نیز ادامه دارد و اطلسی خود نمادی از این پارک تفریحی به‌حساب می‌آید. استخر شاه گلی 5/5 هکتار وسعت و 720000 مترمکعب گنجایش آب دارد. عمق دریاچه ائل گلی تبریز 12 متر است و امکان قایقرانی نیز فراهم است. از وسط ضلع جنوبی تا میانه استخر، پیاده رویی به سمت عمارت کلاه‌فرنگی وجود دارد و جوی آبی نیز از وسط این پیاده‌رو می‌گذرد که آب آن به سمت استخر روان است و در دو ردیف کنار این جوی نیز گل‌های بسیار زیبا و معطری کاشته شده است. امروزه از این عمارت به عنوان سالن پذیرایی، رستوران و کافی‌شاپ استفاده می‌شود. در قسمت جنوبی پارک ائل گلی تپه بلندی وجود دارد که با جنگل‌کاری پوشانده شده است و آبشارهای مصنوعی نیز به سمت استخر سرازیر می‌شوند. این استخر که در زمان آق قویونلوها احداث شده است، در زمان صفویه گسترش یافت و به دست هشتمین پسر عباس میرزا (قهرمان میرزا) تکمیل و به گردشگاهی سلطنتی برای دربار قاجار تبدیل شد. ائل گلی تبریز لونا پارک و رستوران‌های زیادی دارد و هتل پارس تبریز نیز بسیار به این مکان نزدیک است به‌طوری‌که از قسمت جنوبی پارک تا هتل را می‌توان پیاده رفت.

ساختمان ساعت (عمارت سابق شهرداری تبریز)
میدان ساعت تبریز در تقاطع خیابان امام خمینی و ارتش قرار دارد. این میدان در سال 1314 ه.ش با نظارت مهندسان آلمانی به دستور حاج ارفع الملک و به سبک ساختمان‌های آلمانی ساخته شده است. این بنا 9600 مترمربع مساحت و 6500 مترمربع زیربنا دارد و ساخت آن در سال 1318 به پایان رسیده است. ساختمان ساعت یکی از نمادهای اصلی شهر تبریز به‌حساب می‌آید و هر 15 دقیقه یک‌بار گذر زمان را اعلام می‌کند. نمای بیرونی این عمارت از سنگ‌تراش خورده اسپراخان است و پلان کلی ساختمان از عقاب در حال پرواز الهام گرفته شده است. بخشی از این عمارت تا سال 86 به‌عنوان شهرداری تبریز مورد استفاده قرار می‌گرفت اما امروزه محل ساختمان شهرداری به‌جای دیگری منتقل شده است. در تمامی سالن‌ها و تالارهای عمارت ساعت، عکس‌های قدیمی از اولین شهردار تبریز (قاسم خان والی) تا علی‌رضا نوین، عکس‌های اعضای انجمن شهر و خیابان‌ها و کوچه‌های قدیمی شهر تبریز نگهداری می‌شود. تالارهایی مخصوص تاریخ اطفائیه (آتش‌نشانی تبریز) مربوط به اولین آتش‌نشانی در ایران، تالار حکمت که متعلق به سه عالم بزرگ در حوزه عرفان، حکمت و فلسفه، یعنی علامه امینی، علامه جعفری و علامه طباطبایی است؛ تالار ایثار و شهادت روایتگر شهدای آذربایجان، تالار شهدای محراب آیت‌الله شهید قاضی طباطبایی و آیت‌الله مدنی، تالار صنعت چاپ و نشر به عنوان اولین مهد چاپ ایران و نمایش نخستین ابزارآلات چاپ، تالار قدیمی‌ترین دوربین‌های عکاسی، تالار مفاخر و هنرهای معاصر، تالار قدیمی‌ترین فرش‌های استان، نفیس‌ترین تابلو فرش‌ها و سایر تالارهای دیگر که معرف تاریخ تبریز از قدیم تا معاصر به نسل امروزند، در این بنا قرار دارند.

بازار سرپوشیده تبریز
بازار تبریز با یک کیلومتر طول، بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده دنیا است. با اینکه در زلزله سال 1193 هجری قمری قسمت‌های زیادی از بازار تبریز از بین رفت، با این حال معماری خیره‌کننده این بازار همچنان یکی از شاهکارهای معماری در ایران محسوب می‌شود. بازار تبریز نیز یکی از نمادهای شهر تبریز است که مسافرانی که برای اولین‌بار به تبریز سفر می‌کنند، معمولا از همان روز اول، سراغ بازار قدیمی تبریز را از اهالی شهر می‌گیرند. این بازار به دلیل تنوع انواع کالا و قیمت‌های مناسب، جای مناسبی برای خرید است و از این گذشته، دیدن این مکان به‌عنوان اثری تاریخی و گشت‌وگذار در دالان‌های آن خود لطف دیگری دارد. بازار سرپوشیده تبریز قسمت‌های مختلفی دارد که هر قسمت به نام صنفی مشهور است مثلا بازار کلاهدوزان، بازار کفاشان، بازار امیر (طلافروشان)، بازار یمنی دوز، بازار کره نی خانه، بازار مظفریه، بازار صفی و سایر راسته‌های دیگر. اگر به دیدن بازار تبریز رفتید، پیشنهاد می‌کنیم نهار را در چلوپزخانه حاج علی یا در رستوران شازده میل کنید. کباب نیز یکی از نمادهای شهر تبریز است که بهترین نوع آن را در این دو مکان می‌توانید نوش‌جان کنید. چنانچه به دنبال اطلاعات بیشتری در مورد رستوران‌های شهر تبریز هستید، شما می‌توانید شرح بهترین رستوران های تبریز را در سایت ما مطالعه کنید.

مقبره الشعرا
مقبره الشعرا، یکی از گورستان‌های تاریخی شهر تبریز است که بیش از 400 شاعر این خطه در این مکان به خاک سپرده شده‌اند. معروف‌ترین این شاعران محمدحسین بهجت تبریزی (شهریار) است. مقبره الشعرا در محله سرخاب، تقاطع خیابان ثقه‌الاسلام و عارف قرار دارد. مقبره الشعرا، بعد از زلزله 1193 ه.ق تا سال 1350 ه.ش متروک ماند تا اینکه پیشنهاد ساخت بنای امروزی توسط غلام‌رضا فرزان مهر مطرح شد؛ و از آن پس تاکنون، بنای مقبره الشعرا نیز به‌عنوان یکی از نمادهای تبریز شناخته شده است. قدیمی‌ترین گور در این مکان متعلق به 800 سال قبل است. معروف‌ترین شاعرانی که قبرشان در این بنا وجود دارد می‎توان از، اسدی طوسی، خاقانی شروانی، لسانی شیرازی، استاد میرزا طاهر خوشنویس، قطران تبریزی، ثقه‌الاسلام، شیخ محمد خیابانی، انوری ابیوردی، دکتر محمد روشن‌ضمیر و شاهپور نیشابوری نام برد.

موزه یا خانه مشروطه
همان‌طور که می‌دانید، ستارخان و باقر خان از شخصیت‌های مشروطه‌خواه و نماد شهر تبریز محسوب می‌شوند. فعالیت‌ها و جلسات مخفی مشروطه خواهان در خانه شخصی به نام حاج مهدی کوزه کنانی برگزار می‌شده که امروزه این خانه به موزه تبدیل شده است. سبک خانه مشروطه به زمان قاجار برمی‌گردد و در حیاط زیبای پر گل این خانه تندیس‌های سالار ملی و سردار ملی را می‌تواند دید. انواع اسلحه، مهر، عکس‌های قدیمی، فرش مشروطه و وسایل شخصی سران مشروطه در این موزه نگهداری می‌شود.

مسجد کبود تبریز
مسجد کبود، با آن کاشی‌کاری‌های فیروزه‌ای‌اش زبان زد خاص و عام است. این مسجد زیبا به‌عنوان یکی از نمادهای شهر تبریز شناخته می‌شود و به فیروزه جهان اسلام معروف است. مسجد کبود به دستور ابوالمظفر جهانشاه بن قره یوسف که از امرای قراقویونلو بود، ساخته شده است. آنچه از کتیبه‌های تاریخی برمی‌آید، این بنا در سال 870 هجری قمری ساخته شده است ولی در زلزله سال 1193 هجری قمری قسمت‌هایی از آن تخریب شد. بخش‌هایی نظیر سقف و دیوارهای مسجد فروریخت اما آنچه به‌عنوان باقیمانده این بنا هم اکنون مورد بازدید گردشگران قرار می‌گیرد، در نوع خود بی‌نظیر است.

آنچه به‌عنوان نماد شهر تبریز مورد بحث این مقاله بود، مربوط به بناهای تاریخی تبریز می‌شد اما همان‌طور که در ابتدای مقاله نیز ذکر شد، تنها بناها معرف یک شهر نیستند بلکه اشخاص مهم که نامشان در تاریخ یا ادبیات این مرز و بوم حک‌شده است نیز جز هویت یک شهر محسوب می‌شوند. شاعران بسیار نام‌آوری همچون پروین اعتصامی، شهریار، خاقانی، صائب تبریزی و کریمی مراغه‌ای و نویسندگانی همچون صمد بهرنگی، احمد کسروی و غلام‌حسین ساعدی و هزاران نام دیگر مانند میرزا جبار عسگر زاده (باغچه‌بان)، سید محمدحسین مبین (پدر جزامین ایران)، حسن رشدیه (پدر فرهنگ جدید ایران)، محسن هشترودی (ریاضی‌دان معاصر)، شمس تبریزی (صوفی سده هفدهم ه.ق)، محمدتقی پسیان (اولین خلبان ایران)، همگی از مشاهیر شهر تبریز هستند که هر یک به تنهایی نمادی از علم، فرهنگ، هنر، ادبیات و سیاست‌اند.
حال که با نمادهای شهر تبریز و تاریخچه آن‌ها آشنا شدید، شاید دوست داشته باشید از نزدیک به دیدن این نمادهای تاریخی بروید. تور تبریز علاءالدین تراول برای این سفر پیشنهاد بسیار خوبی است. اگر دوست دارید با تورهای ما به شهر تبریز سفر کنید می‌توانید در سایت علاءالدین تراول اطلاعات بیشتری در مورد این تورها به دست آورید. شرکت علاءالدین تراول یک راهنمای زبده برای تمام سفرهای شماست. سفرهای علاءالدین، بلیط هواپیما یا قطار شما را به‌راحتی رزرو و بهترین هتل های ایران را به شما معرفی می‌کند. خدمات این شرکت بسیار وسیع و گسترده است و از بیمه مسافرتی گرفته تا اجاره اتومبیل در تمام شهرهای ایران را شامل می‌شود. شرح جزییات این خدمات را در قسمت خدمات ما می‌توانید مطالعه بفرمایید و در صورت تمایل می‌توانید، با شماره 02174495 تماس بگیرید تا همکاران ما در شرکت سفرهای علاءالدین پاسخگوی شما باشند.