آتشکده کرکویه زابل

با علاءالدین تراول همراه باشید تا یکی از 4 آتشکده مهم دوره ساسانیان را به شما معرفی کنیم، آتشکده‌ای که تا قرن هفتم هجری روشن و فعال بوده و از آن به عنوان آتشکده کرکویه یاد می‌کنند. جایی که آن را به کیخسرو نسبت داده‌اند و می‌گویند فردوسی، چندماهی را آنجا سپری کرد تا سوالاتی از مغ یا موبد آتشکده بپرسد و تحقیقاتش را در خصوص سیستان و تاریخ ایران کامل کند. یکی از مکان‌هایی که آخرین جایی که آتش مقدس یا همان آتش کهن وجود داشته همین آتشکده کرکویه است. 
دور این آتشکده و چارتاقی، شعر معروفی نوشته شده است که معنای آن این چنین است: 
افروخته بادا روشنایی
تابنده بادا هوش گرشاسپ
از جوش رسته است
نوش کن می را نوش
یار در آغوش گیر
به نیکی و افرین گوش دار
تا می‌توانی نیکی کن
که پلشتی‌ها نابودشدنی‌اند
این نوشته قدیمی‌ترین نوشته کهن سیستان و فارسی دری قدیم محسوب می‌شود.
گفته می‌شودشاخ‌های گاوی بین یک و نیم تا دو متر در چهار طرف این آتشکده وجود داشت که چیزی شبیه افسانه بود. طی روایتی دیگر این بنا دو قبه بزرگ داشت که روی هر کدام از آن‌ها شاخی بزرگ قرار گرفته و بنای آتشکده زیر این دوقبه واقع شده بود. این آتشکده که تا قرن 17 هجری زیبا و خرم باقی مانده بود، از مهمترین آتشکده‌ها ایرانی به شمار می‌رفته و موبدان آن دارای جایگاهی ویژه بودند. استخری، نویسنده دوران اسلامی ان را نخستین راه پیوند دهنده سیستان به هرات توصیف کرده و یاقوت حموی نیز آن را آتشکده‌ای محترم نزد زرتشتیان خوانده است. در خصوص وجه تسمیه این اتشکده آورده‌اند که کلمه کر یا کار به معنی مردمانی جنگاور بوده و بنابراین کرکویه در زبان پارسی کهن معنای کوی جنگاوران را می‌دهد. ویران شدن آتشکده کرکویه در زمان ابن زیاد حارثی، فرمانده عرب بود، زمانی که مردم ایران در روز سیزدهم فروردین به جشن و شادمانی می‌پرداختند و لشکر ابن زیاد مردان کرکویه، نوک، زوشت، ناشروز، شراود و هیسون را کشتند و زنان را به اسیری گرفتند، خاطره‌ای وحشتناک در تاریخ ایران.
آتشکده کرکویه که به آن آتشکده کرکوشاه و معد کرکو نیز می‌گویند در روستای ده خاتم شهرستان زابل واقع شده و به عنوان اثری ملی به ثبت رسیده است. برای اطلاع یافتن از جاذبه های زابل می‌توانید به بخش دیدنی های زابل در وب‌سایت علاءالدین تراول بروید و با همراه شدن با تور شهر سوخته ما می‌توانید تاریخ این مرز و بوم را از نزدیک لمس کنید.