مسجد جامع اردبیل

مسجد جامع اردبیل، یکی از قدیمی‌ترین مساجد ایران

مسجد جامع اردبیل یا جمعه مسجد یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین مساجد یران و یکی از جاذبه‌های دیدنی اردبیل است. اغلب مسافرانی که به بازدید از بناهای تاریخی ایران باستان علاقه دارند، هنگام سفر به اردبیل از این مسجد هم دیدن می‌کنند. اگر شما هم در فکر سفر به اردبیل هستید کافیست به صفحه رزرو آنلاین تورهای ایرانگردی علاالدین تراول سری بزنید. با تور سرعین اردبیل همراه شوید تا در کنار این بنای تاریخی از سایر دیدنی‌های طبیعی و تاریخی اردبیل هم لذت ببرید. کافیست به صفحه رزرو آنلاین تورهای ایرانگردی علاالدین تراول سری بزنید

تاریخچه مسجد جامع اردبیل؛ کهن‌ترین بنای تاریخی اردبیل

مسجد جامع اردبیل در سال ۱۳۱۵ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. باستان‌شناسانی که روی این بنا تحقیق کرده‌اند، احتمال می‌دهند این مسجد یکی از اولین مساجدی ساخته شده در سال‌های اولیه اسلام باشد. یعنی می‌توان گفت قدمت این مسجد به دوره سلجوقیان برمی‌گردد. اما به دلیل تفاوت‌هایی که در معماری و بخش‌های مختلف این مسجد با مساجد دوره سلجوقیان وجود دارد، باستان شناسان در صحت این موضوع شک دارند؛ اما مواد به کار رفته و نوع ساخت مناره مسجد، همگی حاکی از ساخت این بنا توسط سلجوقیان است.

در زمانی که مغول‌ها به ایران حمله کردند و بسیاری از آثار باستانی را تخریب کردند، مسجد جامع اردبیل یکی از بناهایی بود که به‌شدت آسیب دید. اما چندی بعد در دوران ایلخانیان این مسجد مجددا بازسازی شد و در‌های آن برای استفاده عموم باز شد. در مجاورت مسجد جامع اردبیل، آتشکده‌ای باستانی دیده می‌شود که احتمالا متعلق به دوران اشکانیان باشد. بسیاری از متخصصان باور دارند که پس از اسلام، آتشکده‌ای که در این محل قرار داشته، تخریب شده و روی ویرانه‌های آن، این مسجد تاریخی ساخته شده است.

معماری مسجد جامع اردبیل

یکی از تفاوت‌هایی که میان مسجد جامع اردبیل با مساجد دوره سلجوقیان وجود دارد، در بخش‌های آن است. اغلب مساجد دوره سلجوقیان چهاربخشی بوده‌اند و این در حالی است که مسجد جامع اردبیل تنها سه بخش دارد. احتمال این‌که پس از تخریب و بازسازی، مسجد جامع به شکل امروزی خود درآمده باشد هم بسیار زیاد است. در ادامه اشاره‌ای به ویژگی‌های معماری این بنای تاریخی خواهیم داشت:

۱. معماری مسجد جامع اردبیل شامل گنبد، ایوان، شبستان، محراب، مناره و … است.

۲. در گذشته مسجد گنبد آجری بزرگی داشته که از بیرون با کاشی‌های آبی‌رنگ ساده مزین شده بود و دور آن کتیبه‌هایی وجود داشته است که به‌مرور از بین رفته است. آنچه امروز از گنبد باقی‌مانده است، تنها دو قسمت قوسی شکل ناقص است از گنبد خارجی و قسمت محدودی از گچ‌بری‌های گنبد داخلی در چهارگوشه بالای دیوارهای شبستان. 

۳. شبستان مسجد محوطه‌ای مربع‌مستطیلی شکل به ابعاد حدودا 20 در 5 متر است. شبستان چهارطاق بزرگ در چهار ضلع دارد که این چهارطاق در قسمت انتهایی بنا، با دیوارچه‌ها و کاربندی‌ها و نیز فیل‌پوش‌ها تبدیل به محوطه‌های هشت‌ضلعی و درنهایت شانزده ضلعی شده است. چهار شبستان از قسمت شمالی توسط یک راهرو به بیرون راه می‌یابد.

۴. ایوان قدیمی مسجد فضایی سرپوشیده است و با یک طاق نمای بسته جنوبی به بدنه شمالی شبستان اصلی جمعه مسجد الحاق شده است. ایوان و گنبد تماما در دوره سلجوقی ساخته شده‌اند.

۵. سقف روی  هشت ستون چوبی با چهار شالی‌های سنگی غیرمنتظم استوار شده است و سرستون‌ها آن به سبک کرنتی هستند و سقف شبستان 124 تیر چوبی دارد.

۶. مناره مسجد جامع اردبیل، در فاصله حدود 43 متری غرب بدنه شبستان اصلی قرار دارد و با وجود این‌که امروزه با تخریب اجزای متشکله به ‌صورت منفرد و جدای از بنای جمعه مسجد درآمده، اما سابقاً به اصل مسجد متصل بوده است. منار مسجد کاملا از نظر فرم و شکل به شیوه دیگر مناره‌های دوره سلجوقی ساخته شده است، به‌گونه‌ای که روی بدنه استوانه‌ای منار، آجرهای رگ چین کار شده و درزهای افقی آن با مهرهای گچ‌بری خاص دوره سلجوقی پوشیده شده است. مناره‌ها در اصل شامل سه بخش پایه، بدنه و تاج بوده‌اند اما با گذشت زمان تاج منار از بین رفته و اکنون فقط پایه هشت‌ضلعی آن‌که با آجر قرمز و ملات آهک و گچ ساخته شده و طول هر ضلع آن حدود 10 متر است و نیز بدنه قطور استوانه‌ای شکل آن به قطر 5 متر، باقی مانده است.

۷. محراب گچ‌بری مسجد در مرکز دیوار جنوبی گنبدخانه، به ارتفاع ۱۰ متر قرار گرفته که بلندی‌اش عمق کم آن را  جبران می‌کند. همچنین محراب از سکنج های کوچک، که نقطه اتصال هشت‌ضلعی جرزها به شانزده ضلعی جای قرار گرفتن گنبد بر روی جرزهاست بالاتر است. هیچ‌ کتیبه یا نوشته‌ای مبنی بر مشخص کردن تاریخ ساخت محراب به دست نیامده است اما با توجه به سبک معماری اسلامی محراب به نظر می‌رسد از زمره کارهای دوره ایلخانی باشد. در بالای این محراب بلند فضای مستطیل شکلی وجود دارد که احتمالا جای کتیبه‌هایی بوده که امروزه نوشته‌های آن محو شده است. جهت حرکت خطوط نقوش تزیینی اطراف محراب به سمت بالا کشیده شده و پیچ‌های تزیینی ظریفی به رنگ‌های سبز و سرخ دارد. همچنین در سمت راست محراب ایلخانی، دو محراب کم ارتفاع و کوچک کنارهم دیده می-شود که فقط قسمت تاج محراب از کف مسجد فعلی بیرون مانده است.

۸. مسجد جامع اردبیل تزئینات گوناگونی داشته که هم اکنون فقط آثاری از آرایه‌های آجرکاری، کاشی‌کاری، گچ‌بری، کتیبه، نقاشی، مقرنس، بندهای مهره‌ای و قطاربندی در آن قابل مشاهده است. با توجه به این‌که این آرایه‌ها و تزئینات با سبک‌های مختلفی اجرا شده و همچنین بخشی از آن‌ها از زیر لایه‌های گچی قابل مشاهده است می‌توان ادعا کرد که این تزئینات در دوره‌های متفاوت نقش بسته‌اند.

موقعیت مکانی مسجد جامع اردبیل

این مسجد تاریخی در منطقه پیر شمس‌الدین شهر اردبیل و در میان گورستانی قرار دارد. 

آدرس: استان اردبیل، شهر اردبیل، منطقه پیر شمس‌الدین، بلوار مدنی

بازدید از مسجد جامع اردبیل کاملا رایگان است و گردشگران نیازی به پرداخت هزینه برای تهیه بلیت ندارند.

جاذبه‌های گردشگری نزدیک به مسجد جامع اردبیل

جاهای دیدنی بسیاری در نزدیکی مسجد جامع اردبیل قرار دارد که می‌توانید پس از بازدید از مسجد جامع از آن‌ها نیز دیدن کنید. بقعه شیخ صفی‌الدین و دریاچه شورابیل از این اماکن هستند. اما اگر به دیدن اماکن تاریخی علاقه‌مندید می‌توانید در کنار بازدید از مسجد جامع از بازار سرپوشیده اردبیل، پیاده راه شیخ صفی الدین اردبیلی، آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی، آرامگاه سید امین الدین جبرائیل، پل هفت چشمه، خانه تاریخی رضازاده، موزه مردم شناسی و... نیز بازدید کنید.

اردبیل مقصدی کامل برای مسافرت است. طبیعت بکر، آب و هوای مطلوب و لذت‌بخش حتی در تابستان، آثار باستانی و تاریخی، فضاهای تفریحی و امکانات گردشگری، تمام چیزهایی است که از یک سفر خاطره‌انگیز انتظار داریم و اردبیل همه این خواستنی‌ها را یکجا تقدیمتان می‌کند. اگر خواستید سفرتان را ادامه دهید می‌توانید سری به سرعین بزنید که نزدیک‌ترین شهر به اردبیل و دارای آبگرم‌های طبیعی مشهور است. در کنار آبگرم‌ها پیست اسکی آلوارس این شهر هم بسیار معروف است.

بهترین زمان بازدید از مسجد جامع اردبیل

بهترین زمان بازدید از مسجد جامع اردبیل از نظر آب‌وهوا به وضعیت آب‌ و هوای اردبیل بستگی دارد. با توجه به آب و هوای سرد و خشک اردبیل، بهترین زمان سفر به این شهر فصل‌های بهار و تابستان است. درست است ‌که جمعه-مسجد اردبیل بنایی سرپوشیده است، اما باز هم چندان خوشایند نیست که در سرما و باران از این بنا بازدید کنید. 

بازدید از مسجد جامع اردبیل با علاالدین تراول

اردبیل از شهرهای هزار رنگ ایران است. هر چقدر هم که مسافرت شما به این شهر طولانی باشد، باز هم چیزها و جاهای جدیدی برای تجربه کردن خواهید داشت. با مسافرت به اردبیل با یک تیر چند نشان می‌زنید چرا که اردبیل هم آثار تاریخی و باستانی دوره‌های مختلف را در خود جای داده و هم طبیعت زیبا و آب و هوای مطلوبی دارد. علاءالدین تراول می‌تواند با رزرو آنلاین هتل های اردبیل مانند هتل یاکاموز اردبیل، هتل سبلان، هتل سارای و ... و اقامتی آسوده‌خاطر و فراموش‌نشدنی را برایتان رقم بزند. همچنین می‌توانید جهت اطلاع از دیگر خدمات گروه ما از جمله خرید بلیط هواپیما و برنامه‌ریزی سفر به وب‌سایت مراجعه کرده یا با شماره ۰۲۱۷۴۹۹۵ تماس بگیرید تا کارشناسان علاالدین تراول همراه، پاسخگو و مشاور شما باشند.