گنبد سلطانیه زنجان

گنبد سلطانیه بزرگ‌ترین گنبد آجری جهان است. شاید برای شما جالب باشد بدانید ارتفاع گنبد سلطانیه بعد از کلیسای سانتا ماریا در ایتالیا و مسجد ایاصوفیه در ترکیه مقام سوم بلندترین مکان گنبدی شکل جهان را به خود اختصاص داده است. اگر می‌خواهید اطلاعات بیشتری از گنبد سلطانیه زنجان داشته باشید پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این متن با ما همراه باشید.

تاریخچه گنبد سلطانیه

گنبد سلطانیه به دستور سلطان محمد خدابنده هشتمین پادشاه سلسله ایلخانیان ساخته شد. او برای تثبیت حکومت خود، ساخت شهری به نام سلطانیه را آغاز کرد که گنبد سلطانیه هم جزئی از این شهر است. ساختن این گنبد از سال ۷۰۲ شروع شد و تا سال ۷۱۲ هجری ادامه پیدا کرد و وظیفه نظارت بر ساخت آن را خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی بر عهده داشت.

سلطان محمد این بنا را قبل از اینکه به دین اسلام مشرف شود به‌عنوان آرامگاهش ساخت. اما بعدازاینکه مسلمان شد و به زیارت حضرت علی (ع) رفت تصمیم گرفت مزار این امام را از نجف به زنجان منتقل کند. مخالفت علما سبب شد فکر او عملی نشود و درنهایت از این بنا به‌عنوان آرامگاه خود او استفاده شد. بعد از مرگ سلطان محمد زنجان دیگر پایتخت ایلخانان نبود اما معماری بی‌نظیر این گنبد فیروزه‌ای هشت‌ضلعی باعث شد تا از سراسر ایران و جهان به شهر زنجان سفر کنند. باوجود اینکه سلطان محمد خدابنده فقط ۱۳ سال حکومت را به عهده داشت، اما در همین مدت کوتاه هم عمران و آبادی‌های زیادی انجام داد. او پس از ۱۳ سال حکومت به قتل رسید و در گنبد سلطانیه به خاک سپرده شد. 

معماری گنبد سلطانیه زنجان

این گنبد هشت‌ضلعی فیروزه‌ای ۵۴ متر ارتفاع و ۲۵ متر قطر دارد و از فاصله‌ای دور مانند نگینی فیروزه‌ای در دشتی سبز می‌درخشد. این بنا در هشت ضلع ساخته شده که روی هر ضلع آن یک مناره قرار دارد. گنبد سلطانیه سه‌طبقه دارد و سبک معماری آن شبیه به معماری دوره سلجوقی است. عده‌ای معتقدند این مناره‌ها برای این است که بتوان از هر طرف گنبد اذان گفت اما عده‌ای دیگر می‌گویند که این مناره‌‌ها برای این ساخته شده‌اند که در زمان زلزله به بنا و گنبد کمتر آسیب برسد.

گنبدی دوجداره و باشکوه، قوس‌ها و گچ‌بری‌هایی ظریف با رنگ‌های طلایی و فیروزه‌ای و کاشی‌کاری‌هایی هنرمندانه،‌ دست‌به‌دست هم داده‌اند تا معماری این اثر تاریخی در جهان شناخته شود و گردشگران بسیاری از کشورهای جهان برای دیدن آن به شهر سلطانیه زنجان بیایند. یکی از عجایب این بنا وزن گنبد است که با گذشت ۷۰۰ سال از عمرش و با تحمل وزنی حدود۱۶۰۰ تن هیچ آسیبی ندیده و فقط در حدود ۸ سانتی‌متر نشست کرده است. 

بخش‌های اصلی بزرگ‌ترین گنبد آجری جهان

گنبد سلطانیه از بخش‌های مختلفی ساخته شده است که بدان می‌پردازیم:

تربت‌خانه: تربت‌خانه در بخش جنوبی گنبد سلطانیه واقع شده که ۱۶ متر ارتفاع دارد. اما چرا به این بخش تربت‌خانه می‌گویند؟ در زمان ساخت این قسمت از گنبد سلطانیه، الجایتو دستور داد از شهرهای نجف و کربلا مقداری خاک به سلطانیه بیاورند تا برای ساخت این قسمت از بنا مورداستفاده قرار بگیرد. روی دیوارهای مهراب تربت‌خانه با تربت امام حسین، سوره ملک با دو خط ثلث و کوفی روی دیوار خطاطی شده است. 

سردابه: سردابه بخشی از گنبد سلطانیه است که برای دفن پادشاهان و بزرگان آن دوران مورداستفاده قرار می‌گرفته است. درب ورودی این قسمت طوری ساخته شده که برای عبور از آن، باید کمی خم شد. معماران این کار را برای ادای احترام به کسانی که در سرداب دفن شده‌اند انجام داده‌اند. سردابه در زیر تربت‌خانه قرار دارد.  تاکنون افراد زیادی برای پیدا کردن قبر کسانی که در این بخش دفن شدند تحقیق کرده‌اند اما هنوز هیچ اثری از آن پیدا نکرده‌اند. با این حال هنوز هم عده‌ای معتقدند که الجایتو یا همان سلطان محمد خدابنده در همین سردابه دفن شده است.

گنبدخانه: گنبد سلطانیه یکی از اولین نمونه‌های گنبد دوجداره در جهان است که حدوداً ۱۶۰ سانتی‌متر ضخامت دارد و ۶۰ سانتی‌متر از این ضخامت را فضای خالی تشکیل می‌دهد. دلیل دوجداره کردن گنبد ضد زلزله کردن گنبد سلطانیه بوده است. معمار این ساختمان با استفاده از این کار هوشمندانه، توانست این بنا را آنقدر مقاوم بسازد که طی چند صد سال، هنوز هم زلزله نتوانسته باعث تخریب و ویرانی آن شود. در نمای داخلی گنبد سلطانیه از گچبری‌های بسیار  ظریفی استفاده شده که چشم هر بیننده را به خود جلب می‌کند. 

کتیبه‌های گنبد سلطانیه: تقریباً در تمام دیوارهای گنبد سلطانیه سوره‌های قرآن به صورت کتیبه حک شده است. سوره ملک، سوره توحید، سوره فتح، آیاتی از آیت‌الکرسی و تعداد زیادی سوره‌های دیگر از قرآن روی دیوارهای گنبد سلطانیه نقش بسته‌اند. علاوه بر این سوره‌ها، در دیوارهای طبقه اول و دوم گنبد سلطانیه کتیبه‌هایی دیده می‌شود که با سبحان‌الله، علی (ع) و محمد رسول‌الله و سلطان ضل الله مزین شده‌اند.

ساعت آفتابی؛ طراحی هوشمندانه

معماران گنبد سلطانیه، پنجره‌ها را فقط برای نورگیر تعبیه نکرده‌اند! پنجره‌های این بنا طوری طراحی شده‌اند که با دقت کردن به نوری که از آنها می‌گذرد می‌‌توانید ساعت روز را متوجه شوید. نوری که از پنجره بزرگ تابیده می‌شود نشان‌دهنده ساعت است و نوری که از پنجره‌های کوچک عبور می‌کند، دقیقه را به شما نشان می‌دهد. برای تشخیص زمان اذان ظهر هم باید به نوری که از سوراخ اصلی گنبد به درون بنا تابیده می‌شود دقت کرد. چنین طراحی هوشمندی در آن دوره واقعاً شگفت‌انگیز است!

اطلاعات بازدید از گنبد سلطانیه زنجان

ساعات بازدید: در نیمه اول سال از ساعت 8 تا 20 و در نیمه دوم سال از 8 تا 18:30

این مجموعه در تمام طول سال به جز ایام سوگواری برای بازدید عموم باز است. 

برای بازدید از گنبد سلطانیه، باید هزینه ورودی پرداخت کنید. هزینه ورودی در فصول مختلف سال و برای گروه‌های مختلف ممکن است متفاوت باشد. برای اطلاع از آخرین قیمت‌ها، بهتر است قبل از سفر، با اداره میراث فرهنگی شهرستان زنجان تماس بگیرید.

مسیر دسترسی: گنبد سلطانیه در حدود ۳۶ کیلومتری شهر زنجان واقع شده است. برای رسیدن به این بنا، می‌توانید از طریق جاده اصلی زنجان-قزوین به سلطانیه بروید. 

آدرس گنبد سلطانیه: استان زنجان، شهر سلطانیه، میدان علامه حلی، بلوار علامه حلی، خیابان گنبد

شماره تماس مجموعه گنبد سلطانیه: ۳۵۸۲۳۱۰۵ ۰۲۴

جاذبه‌های اطراف: علاوه بر گنبد سلطانیه، در اطراف این اثر تاریخی، جاذبه‌های گردشگری دیگری نیز وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها بازدید کنید. از جمله این جاذبه‌ها می‌توان به موزه مردان نمکی زنجان، کاروانسرای سلطانیه، حمام تاریخی سالار، موزه باستان‌شناسی سلطانیه و ... اشاره کرد.

بازدید از گنبد سلطانیه زنجان با علاالدین تراول

گنبد سلطانیه یک اثر تاریخی ارزشمند است که نشان از شکوه و عظمت معماری ایرانی و اسلامی در دوره ایلخانان دارد. این بنا یکی از بزرگترین گنبدهای آجری دو جداره جهان است. پیشنهاد می‌کنیم اگر می‌خواهید با آثار تاریخی شهر زنجان آشنا شوید با تور زنجان علاالدین تراول همراه شوید و برای اقامت یکی از بهترین هتل های زنجان را با راهنمایی کارشناسان ما در بخش رزرواسیون هتل داخلی انتخاب کنید تا بهترین برنامه‌ها را برایتان تدارک ببینند. شما همچنین می‌توانید برای سفر خود به صفحه رزرو بلیط هواپیما در سایت علاالدین تراول مراجعه کرده و به راحتی بلیط سفر خود را تهیه کنید.