جشن شهریورگان، یکی از زیباترین جشن‌های ایرانی است که در گروه جشن‌های دوازده گانه ایران باستان قرار می‌گیرد. فرهنگ باستانی ایرانی مملو از برگزاری جشن‌هایی است که با هدف نیایش برگزار می‌شده تا مردم به صورت گروهی به شکرگزاری نعمت‌های بی‌شمار اهورامزدا بپردازند. جشن امردادگان، جشن تیرگان، جشن آب پاشونک و ... تنها چند نمونه از جشن‌های ایران باستان هستند که به طور مفصل درباره آن‌ها صحبت کرده‌ایم. یکی دیگر از تاریخی‌ترین جشنهایِ دوازده گانه ایران کهن، جشن شهریورگان است که در 4 شهریور ماه برگزار می‌گردد و پیشینه‌ای جالب دارد. ما در این مقاله قصد داریم تا به معرفی بیشتر جشن شهریورگان و پیشینۀ اسطوره‌ای آن بپردازیم، پس با ما همراه باشید.
پیشینۀ جشن شهریورگان
تقویم دوران ایران باستان علاوه بر نام هر ماه، شامل نام روز هم می‌شده است. به این ترتیب هر ماه با نام اهورامزدا شروع شده و با فرشتگان مقرب او ادامه یافته تا به دیگر فرشتگان برسد. به این ترتیب، زمانی که نامِ روز و نامِ ماه با هم یکی می‌شدند، مردم آن روز را جشن می‌گرفتند. روز چهارم هر ماه، به نام شهریور شناخته می‌شد و 4 شهریور ماه هر سال، جشن شهریورگان برگزار می‌شود. اما ریشه نام شهریورگان از کجا به وجود آمده است؟ واژه شهریور از کلمه‌ی خشَثروَئیریه ریشه گرفته که در معنای شهریاری مطلوب، آرمانی و با اراده است. خشَثروَئیریه از فرشتگان مقرب است و در روی زمین به عنوان نماد مروت شناخته می‌شود که به بینوایان کمک می‌کرده، به عنوان نماد قدرت آسمانی خواستار بزرگی و شکوه بوده است. بر اساس نظر ابوریحان بیرونی در کتاب آثار الباقیه، فرشته شهریور موکلی برای فلزات ارزشمند و جواهرات دنیا به شمار می‌رفته و به باقی ماندن آن‌ها در دنیا کمک می‌کرده است. به همین دلیل در روز جشن شهریورگان مردم به سوی پادشاه می‌رفتند و ضمن تبریک، به جشن و شادی می‌پرداختند.
جشن شهریورگان در طول تاریخ به صورت جسته و گریخته توسط مردم به ویژه ایرانیان مرکز ایران و پارسیان هند برگزار می‌شد. امروزه نیز این جشن بهانه ای برای گرامیداشت داراب و سرخرمن کشاورزان است:
1. زادروز داراب
احتمالا این سوال در ذهن‌تان پیش آمده باشد که داراب کیست؟ داراب پادشاهی اسطوره‌ای است که در شاهنامه از وی یاد شده و حتی طبق نظر بعضی از مورخان، داراب شاهنامه و کوروش کبیر هر دو یکی هستند و این روز را به تولد کوروش نسبت می‌دهند که البته این رویکرد را بسیاری از باستان‌شناسان و مورخان تائید نکرده‌اند. گروهی از اندیشمندان اذعان دارند که در دوران باستان کسی به دنبال ثبت تاریخ زادروز و مرگ افراد نبوده و همگان اعتقاد داشتند اگر انسانی در یک روز از زندگی کاری بزرگ کرده باشد، ارزش دارد که آن روز را به نام وی ثبت کنیم. پس ممکن است که در پس تاریخچه جشن شهریورگان رد پایی از یک کار ارزشمند در میان باشد!
2. جشن سرخرمن کشاورزان
در زمان قدیم کشاورزی و باروری زمین از جایگاه مهمی برخوردار بود و همه ساله اواخر تابستان کشاورزان پس از جمع آوری محصولات تابستانیِ خود، زمین‌ها را برای کشت پاییزی آماده می‌کردند. کشاورزان برای شکرگزاری و سپاسگزاری از اهورامزدا در روز جشن شهریورگان به شادی می‌پرداختند و از خداوند می‌خواستند که در سال زراعی آینده هم محصولاتی پربار کشت کنند. جالب است بدانید که مردم ایران باستان باور داشتند که انسان اگر به دنبال به دست آوردن نتیجه‌ای مثبت است، باید به جشن و شادی بپردازد. به همین دلیل خوشی و جشن برای مردم آن دوران اهمیت بالایی داشت و جزئی اساسی در سبک زندگی‌شان به حساب می‌آمد.
مراسم جشن شهریورگان
در حال حاضر 4 شهریور به عنوان روز جشن شهریورگان شناخته شده و جشن گرفته می‌شود. از آداب و رسوم جشن شهریورگان می‌توان به افروختن آتش اشاره کرد. مردم در شب هنگام آتش به پا می‌کردند، در کنار آن به شادی می‌پرداختند و خداوند را به خاطر تمام نعمت‌هایش نیایش می‌کردند. همچنین در اکثر خانه‌ها میهمانی مفصل برپا می‌شده و با انواع خوراکی‌های خوشمزه از میهمانان پذیرایی می‌کردند. با توجه به گذشت چندین قرن، جشن های دوازده گانه ایرانی کم کم به فراموشی سپرده شدند و متاسفانه فقط تعداد کمی از خانواده‌های قدیمی در شهرهای مرکزی ایران از جمله یزد، کرمان و اصفهان مراسم جشن شهریورگان را برگزار می‌کنند.
حال در روز جشن شهریورگان سال 99 هستیم، اگر شما هم اطلاعات و یا نظری از شرکت در این مراسم دارید حتما در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید. پیشاپیش جشن شهریورگان بر شما خجسته باد. در ادامه نیز عکس‌هایی را از جشن شهریرگان سال‌های گذشته خواهید دید، که توسط زرتشتیان تهران برگزار شده است:
