گنبد قابوس؛ بلندترین برج آجری جهان
برج گنبد قابوس یکی از شاهکارهای معماری ایران و جهان است که قدمتی طولانی دارد. این برج باشکوه در شهر گنبدکاووس در استان گلستان واقع‌شده و به‌عنوان بلندترین برج آجری جهان شناخته می‌شود و به دستور مستقیم قابوس بن وشمگیر طراحی و ساخته شده و نام خود را با افتخار در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت کرده‌است. اگر شما به بازدید از آثار باستانی و تاریخی علاقه‌مندید با تور ترکمن صحرا همراه شوید تا در کنار بازدید از جاهای دیدنی بندر ترکمن و دیدنی های گنبد کاووس از برج گنبدقابوس استان گلستان هم دیدن کنید. برای کسب اطلاع از این تور و سایر تورهای داخلی به صفحه رزرو آنلاین تورهای ایرانگردی سایت علاالدین تراول مراجعه کنید. آشنایی با این برج کلیدی طلایی برای آشنایی بیشتر با تاریخ پرآوازه ایران خواهد بود.
برج تاریخی گنبد قابوس یکی از بناهای شاخص و ممتاز معماری دوره اسلامی و مربوط به سده چهارم هجری است که علیرغم استفاده از تزیینات بسیار کم دارای ساختاری موزون، متناسب، مستحکم و زیبا است. این برج بلندترین برج تمام آجری جهان بر فراز تپه‌ای خاکی به ارتفاع پانزده متر بالاتر از سطح زمین بنا شده است.
ساخت این برج به دستور قابوس بن وشمگیر، یکی از پادشاهان آل زیار، در قرن چهارم هجری قمری آغاز شد. هدف اصلی از ساخت این برج هنوز به‌طور دقیق مشخص نیست؛ محتمل‌ترین انگيزه ساخت چنين بنایی می‌توانسته مکانی برای آرامگاه بانی آن قابوس بن وشمگیر باشد که البته در طی کاوش‌های متعدد کالبد قابوس هیچ‌وقت پیدا نشد و نظریاتی وجود دارد که جسم او در یک تابوت شیشه‌ای از سقف برج آویزان بوده و روزنه‌ای که در قسمت شرق برج قرار دارد، به خاطر این بوده که کالبد قابوس بن وشمگیر بتواند نخستین پرتوهای نور خورشید را دریافت کند. ساخت این برج عظیم چندین سال به طول انجامید و سرانجام در سال 397 هجری قمری به پایان رسید و این تاریخ روی رو ردیف کتیبه کوفی روی بدنه و قاعده گنبد نصب شده است.
این بنا در حومه شهر جرجان یا همان گنبدکاووس کنونی ساخته شده و هنوز با تمام بی‌مهری‌ها قامت خود را خم نکرده‌است. متاسفانه قسمت‌هایی از این برج مانند سردر ورودی، پایه بنا و برخی خروجی‌های آجری به‌مرور زمان به دلیل تابش آفتاب، باد، باران و بی‌توجهی، صدمه دیده است. تابش آفتاب باعث شده رنگ سرخ آجرهای این برج تغییر کند. روس‌ها نیز در اطراف ورودی و پایه‌های گنبد به دنبال گنج، زمین را حفر کردند و قسمت‌هایی از آن هم به‌واسطه اصابت کردن گلوله توپ‌های روسی به‌شدت تخریب شده است. برج گنبد قابوس در طول تاریخ چندین بار مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. آخرین مرمت اساسی این برج در دهه 1340 شمسی انجام شد. گنبد قابوس به دلیل اهمیت تاریخی و معماری، در سال 2012 میلادی به‌عنوان پانزدهمین اثر تاریخی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
برج گنبد قابوس یکی از نخستین آثار معماری به شیوه رازی است و در کنار دیگر برج‌های آرامگاهی طبرستان، در یک مجموعه از برج‌هایی قرار می‌گیرد که در دوره حکومت زیاریان و باوندیان ساخته شدند و دارای ویژگی‌های مشابهی هستند. این بنا از ملات ساروج و آجر ساخته شده است که ویژگی‌های بارز شیوه معماری رازی بوده است. در این شیوه، از آجر به بهترین شکل و با بهترین کیفیت استفاده می‌شود. البته در شیوه معماری خراسانی هم استفاده از آجر خصوصا برای ساختن مساجد شبستانی، قوس‌های بیضی وتخم‌مرغی و مساجد چهل‌ستونی استفاده می‌شده‌است.
نوآوری به‌کاررفته در ساخت این بنا، در بناهای مذهبی آسیای مرکزی، ایران و آناتولی هم قابل‌مشاهده بوده‌است. فرم بنا یک استوانه است که به‌مرور زمان و به دلیل فرسایش و دلایل دیگر باریک شده است. در انتهای برج هم یک گنبد بسیار زیبا مشاهده می‌شود. پلان برج گنبد قابوس ازجمله ویژگی‌های خاص آن است که سبب شده نسبت به بناهای مشابه کاملا متفاوت باشد. طرح اصلی آن بر اساس یک ستاره ۱۰ پَر طراحی شده که نشان از قدرت و توسعه علوم و ریاضیات، در جهان اسلام دارد. البته نشان‌دهنده هوش سرشار معماران در هزاره اول بعد از میلاد هم بوده‌است.
جالب است بدانید در گذشته داربست و امکانات امروزی وجود نداشته و به همین دلیل برای طی کردن مسیر تا انتهای برج، خاک‌ها را متراکم می‌کردند و به‌صورت مارپیچ و پله‌پله به دور نما می‌ساختند. با این کار دسترسی به بالای سازه به‌راحتی انجام می‌شد و در آخر کار هم خاک‌ها را در اطراف برج پخش می‌کردند.
برج گنبد قابوس اثری متفاوت از مهندسان ایرانی است که با ۷۲ متر ارتفاع بر زمین نشسته و اجازه داده تا نام بلندترین برج آجری در جهان را به او بدهند. این بنای شکوهمند بر روی تپه‌ای ساخته شده است که حدود 15متر از زمین اطراف آن بلندي دارد و ساختمان آن از سه بخش پی، بدنه و گنبد تشکیل شده که روی‌هم‌رفته 55 متر ارتفاع دارند.
گنبد قابوس شامل دو بخش پی یا پای‌بست بنا و بدنه و گنبد مخروطی است. بدنه گرد بیرونی گنبدقابوس دارای ۱۰ ترک است. این ترک‌ها که در سمت‌های آن و به فاصله‌های برابر از هم قرار دارند، از پای‌بست بنا شروع و تا زیر سقف گنبدی امتداد می‌یابند و بین این ترک‌ها با کوهه‌ای آجری پر شده است. بالای این ترک‌ها (به‌جز در ورودی) به میزان ۱٫۳۴ متر از هم فاصله دارند.
گنبد برج قابوس به‌صورت تک‌پوششی و دارای سقف شیب‌دار است تا ریزش‌های جوی در روی سقف آن‌ها باقی نماند و همچنین شیب تند این گنبد مخروطی سبب می‌شود تا پرنده‌ها نتوانند بر روی آن بنشینند و مانع از صدمه زدن آن‌ها می‌شود. در درون این پی، فضایی گرد، مانند یک سرداب موجود است که در گذشته تا ارتفاع زيادي، آجر در آن کار شده بود، ولی اشخاص سودجو برای پیدا کردن گنج داخل آن را کنده‌اند و اکنون کف اصلی سرداب از بین رفته است.
گنبد قابوس بنایی تاریخی در شهر گنبدکاووس و در سه کیلومتری شهر قدیم جرجان در استان گلستان قرار دارد.
آدرس: استان گلستان، گنبدکاووس، بلوار امام خمینی تقاطع خیابان آیت‌الله سعیدی، یا خیابان خیام تقاطع جمهوری
بلیط ورودی: برای ورود به برج قابوس، باید بلیط ورودی تهیه کنید. هزینه بلیط ناچیز بوده و در محل فروش بلیط قابل پرداخت است.
نزدیک‌ترین فرودگاه به گنبدکاووس، فرودگاه گرگان است و فاصله تهران تا گنبدکاووس 551 کیلومتر است.
گنبدکاووس نزدیک ترکمن‌صحرا قرار دارد بنابراین کلیه سوغات قوم ترکمن از گلیم و صنایع بافتنی تا خوراکی‌های مختلف استان گلستان را می‌توانید به‌عنوان سوغاتی تهیه کنید. در اطراف برج، غرفه‌هایی برای فروش صنایع‌دستی محلی وجود دارد.
گنبد قابوس با قدمتی بیش از هزار سال، نمادی از تمدن و هنر ایرانیان است. این بنای تاریخی باشکوه، نه‌تنها به‌عنوان یک اثر معماری منحصربه‌فرد، بلکه به‌عنوان نمادی از هویت ملی و فرهنگی ایران شناخته می‌شود. در سفر به استان گلستان در کنار بازدید از جاهای دیدنی استان گلستان از برج گنبد قابوس هم دیدن کنید. در این منطقه چند روستای قدیمی فوق‌العاده زیبا وجود دارد که هرکدامشان دارای جاذبه‌های گردشگری مختص به خودشان هستند. بعد از بازدید از گنبد قابوس پیشنهاد می‌کنیم به ترکمن‌صحرا بروید. برای اقامت در این شهر هم به صفحه رزرو آنلاین هتل های ایران در سایت علاالدین تراول سری بزنید. برای اطلاع از سایر خدمات ما همچون خرید بلیط هواپیما، رزرو تورهای داخلی و خارجی و یا برای کسب اطلاعات بیشتر نیز، با همکاران ما با شماره 02174495 تماس بگیرید.
