کتیبه بیستون کرمانشاه

معرفی کتیبه بیستون

کتیبه بیستون مهم‌ترین متن تاریخی هخامنشیان و یکی از سندهای مهم جهان است که روی صخره‌ای آهکی حک شده‌است. مهم‌ترین گفته‌های داریوش در کتیبه بیستون درباره‌ خود او، معرفی خاندان هخامنشی، چگونگی به سلطنت رسیدن هخامنشیان، مرگ کمبوجیه و شورش‌های مختلفی که در سرزمین‌های گوناگون عیلام، ماد، بابل، پارت و پارس اتفاق افتاد، نحوه‌ سرکوب آنها و برقراری صلح در تمامی سرزمینش، پرهیز از دروغ و دفاع از راستگویی، دعای نیک در حق مردم و کشور و سپاس‌گزاری از اهورامزدا و … است.

تاریخچه کتیبه بیستون؛ مهم‌ترین اثر مجموعه بیستون کرمانشاه

قدمت اصلی کتیبه بیستون به دوران هخامنشی و دوره داریوش بزرگ برمی‌گردد و حدوداً به ۲۵۰۰ سال پیش می‌رسد. با این حال، با توجه به اینکه در طول تاریخ، آثار دیگری نیز بر روی کوه بیستون حک شده است، می‌توان گفت که قدمت کل محوطه تاریخی بیستون بسیار بیشتر از این مقدار است.

پس از کشته شدن بردیا و بعد از اینکه داریوش بزرگ حکومت را به دست گرفت، شورش‌های بزرگ و کوچکی در سراسر امپراتوری هخامنشی رخ داد. داریوش پس از اینکه این شورش‌ها را فرونشاند، تصمیم گرفت تا چگونگی به دست گرفتن قدرت و اولین سال فرمانروایی‌اش را برای مردم جهان پس از خود به‌ثبت برساند. او دستور داد این بیانیه مهم را در بیستون، بر سر راهی کهن، حک کردند. این راه، محل عبور کاروان‌ها و نظامیان بود و به‌دلیل جایگاه ویژه‌اش که از روزگاران کهن به‌عنوان سرزمین خدایان (بغستان) شناخته می‌شد، شهرت داشت.

سنگ‌نوشته بیستون در ارتفاع حدود 100 متری از سطح زمین ساخته شده‌ است و دستور نصب کتیبه در این ارتفاع را خود داریوش اول داده بود و از آثار به جای مانده از پلکانی در کوه بیستون احتمال می‌رود که سنگ‌تراشان از این پلکان برای رسیدن به محل سنگ‌‎نوشته استفاده می‌کرده‌اند و پس از پایان کار، پلکان را به منظور غیرقابل دسترس کردن کتیبه، تراش داده‌اند. آنها برای افزایش طول عمر نوشته‌ها آثار را با لعابی قهوه‌ای‌رنگ پوشاندند. اولین کسی که موفق به خواندن کتیبه بیستون شد، هِنری رالینسون انگلیسی بود.

ویژگی‌های کتیبه بیستون

دیواره‌ مشهور بیستون با ابعاد ۱۲۰۰ متر ارتفاع و ۵ هزار متر پهنا در دل کوه بیستون قرار گرفته و یکی از فنی‌ترین دیواره‌های سنگ‌نوردی و پنجمین دیواره مرتفع جهان است. این دیواره با القابی همچون اورست صخره‌های جهان و مرتفع‌ترین دیواره ایران هم شناخته می‌شود. مهم‌ترین سنگ‌نگاره بیستون، از دو بخش کتیبه و نقش‌برجسته‌ تشکیل شده ‌است. کتیبه 3.20 در 6 متری بیستون، در ارتفاع ۱۰۰ متری از سطح زمین قرار گرفته است. متن این کتیبه در سه نسخه مشابه به زبان‌های عیلامی، اکدی و پارسی باستان و به خط میخی کنده‌کاری شده و قدمت آن به سال ۵۲۰ پیش از میلاد بر می‌گردد. 

در سمت چپ کتیبه، نقش‌برجسته‌ بیستون قرار دارد. در این نقش‌برجسته داریوش دست راستش را به نشانه ستایش به‌سوی اهورامزدا دراز کرده و در دست چپش هم یک کمان دارد. اهورامزدا نیز با حلقه‌ای در دست چپش، روبروی داریوش ایستاده و او هم دست راستش را به نشانه‌ دعای خیر برای داریوش بالا برده ‌است. ۹ اسیر هم در این سنگ‌نگاره با دست‌های بسته و ریسمانی به گردن حکاکی شده‌اند که پشت به هم و روبه‌‌روی داریوش ایستاده‌اند. 

آثار تاریخی مجموعه بیستون

بیستون فقط شامل سنگ‌نبشته نیست؛ در این محوطه، آثار تاریخی متعددی وجود دارد که متعلق به دوره‌های تاریخی پیش از اسلام و پس از آن است. مهم‌ترین آثار تاریخی بیستون کرمانشاه و اطرافش عبارتند از:

نیایشگاه مادی از دوره مادها: در زیر نقش‌برجسته داریوش بزرگ، یک سکو وجود دارد که با استفاده از صفحه‌های سنگی دست‌نخورده ساخته شده است و قدمت آن به دوره‌ مادها می‌رسد.

غارهای تاریخی کوه بیستون: در محوطه بیستون چندین غار طبیعی وجود دارد؛ مهم‌ترین آنها ۵ غار «مرخز»، «مَر تاریک»، «مر دو در»، «شکارچیان و «مر آفتاب» هستند که قدمت آنها به دوره پیش از تاریخ برمی‌گردد.

سراب بیستون: سراب بیستون یا چشمه بیستون یکی از دلایل استقرار انسان‌های پارینه‌سنگی در این منطقه بوده است.

سنگ بلاش یا نقش‌برجسته بلاش: سنگ بلاش، تندیس ایستاده یکی از شاهان اشکانی با پیاله‌ای در دست چپش و یک آتش‌دان در دست راستش است.

کاخ بیستون: کاخ بیستون، یک کاخ ناتمام دوره ساسانی است که به دلایل نامشخص نیمه‌کاره رها شده و بعدها  به کاروانسرا تبدیل شد.

مجسمه هرکول: این مجسمه پیکره‌ای سنگی و قوی‌هیکل است که در دوره سلوکیان ساخته شده‌است.

نقش مهرداد اشکانی: نقش مهرداد یکی از قدیمی‌ترین آثار به‌جای‌مانده از دوره اشکانیان است که قدمت آن حدودا به  ۱۲۳تا ۱۱۰ سال قبل از میلاد برمی‌گردد.

سنگ‌نگاره گودرز: این سنگ‌نگاره تصویر چندان واضحی ندارد اما متعلق به دوره اشکانیان است. در این سنگ‌نگاره شما شاهد سه جنگاور زره‌پوش هستید که تصویر میانی، گودرز پادشاه ایرانی است.

پل ساسانی یا پل خسرو: این پل تقریبا ۱۵۳ متری در دوره ساسانیان ساخته شده است.

دیواره بزرگ فرهادتراش: این دیواره به ابعاد 45 در 200 متر متعلق به دوره ساسانیان است.

کاروانسرای ایلخانی: این کاروانسرا روی بقایای کاخ ساسانی ساخته شده‌است. قدمت این بنا، به دوره ایلخانی بازمی‌گردد.

پل بیستون: این پل ۱۴۴ متری در دوره ساسانی روی رودخانه دینورآب ساخته شد و به اسامی مختلفی همچون پل شاه‌عباسی، پل صفوی، پل نادرآباد، پل کهنه و پل دینورآب هم شهرت دارد.

کاروانسرای شاه عباسی بیستون کرمانشاه: این کاروانسرا به دستور شاه‌عباس صفوی ساخته شد و در دوره ناصرالدین شاه مرمت شد. در دوره پهلوی از آن به عنوان انبار استفاده می‌شد و پس از انقلاب هم تبدیل به زندان شد؛ تا اینکه سازمان میراث فرهنگی آن را خریداری کرد و درنهایت آن را تبدیل به هتل سنتی ۵ ستاره کرد.

کتیبه شیخ‌علی خان زنگنه: در واقع یک وقف‌نامه است که متأسفانه روی نقش‌برجسته مهرداد دوم در دامنه کوه بیستون حکاکی شده و آن را تخریب کرده‌است.

اطلاعات بازدید از کتیبه بیستون کرمانشاه

ساعت بازدید: نیمه اول سال، از ساعت ۸ صبح تا ۸ شب و در نیمه دوم سال، از 9 صبح تا 5 بعدازظهر 

هزینه بازدید از محوطه تاریخی بیستون (1403): 3 هزار تومان 

دسترسی: محوطه تاریخی و فرهنگی بیستون در فاصله ۳۹ کیلومتری شمال شرق کرمانشاه و در کنار راه باستانی کرمانشاه به همدان قرار دارد. 

جاذبه‌های اطراف: علاوه بر کتیبه بیستون، در اطراف این منطقه جاذبه‌های گردشگری دیگری نیز وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها بازدید کنید. از جمله این جاذبه‌ها می‌توان به غار قوری قلعه، تنگه گولم، قلعه یزدگرد و پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت‌شده بیستون اشاره کرد. 

بازدید از کتیبه بیستون کرمانشاه با علاالدین تراول

کتیبه بیستون، یادگاری ارزشمند از سخنان داریوش بزرگ هخامنشی است که در بیستون کرمانشاه قرار دارد. این کتیبه در بلندای دست‌نیافتنی کوه قرار دارد و این امر نشان از آن دارد که داریوش بزرگ، تاریخ عظمت خود را نه برای مردمان روزگار خویش، بلکه برای آیندگان نوشته است. شما برای بازدید از دیدنی‌های کرمانشاه می‌توانید با تور کرمانشاه همراه شوید تا در کنار ما بهترین‌ها را تجربه کنید. همچنین برای رزرو آنلاین هتل های کرمانشاه و رزرو بلیط هواپیما می‌توانید به وب‌سایت علاالدین تراول مراجعه کنید و یا با شماره 02174495 تماس بگیرید.