خانه زینت الملوک در شیراز (موزه مادام توسو)

خانه زینت ‌الملک شیراز

خانه زینت ‌الملک از عمارت‌های اعیانی و شاهانه‌ای در شیراز است که از دوره قاجار باقی‌مانده است. این خانه محل سکونت زینت ‌الملک قوامی، دختر قوام الملک چهارم بوده که معروف به موزه مادام توسو شیراز شده است و حتما آن را بسیاری در فیلم‌های سینمایی و مجموعه‌های تلویزیونی دیده‌اید. این خانه شاید به‌اندازه باغ ارم و حافظیه شناخته ‌شده نباشد اما کم از دیگر دیدنی‌های شیراز ندارد. اگر به بازدید از اماکن تاریخی در شهر بهارنارنج علاقه دارید می‌توانید با تور شیراز همراه شوید.

زینت‌الملک که بود؟

زینت ‌الملک قوامی که نام واقعی‌اش زینت الزمان بوده، یکی از دختران حبیب‌الله قوام الملک است که در جوانی به همسری فروغ الملک درآمد. تاریخ دقیق تولد او مشخص نیست. اما گفته می‌شود که در سال 1354 وفات یافته است. زینت‌الملک زنی خیر و مذهبی بوده و همواره در منزلش مراسم مذهبی برپا می‌شده است. سفره‌های نذری برای نیازمندان برپا می‌کرده و اقلام غذایی در اختیار مستمندان می‌گذاشته است.

تاریخچه خانه زینت‌الملک

خاندان قوام نسل به نسل از  والیان و حاکمان شیراز بوده‌اند. قوام الملک چهارم در سال 1290 هجری دستور ساخت خانه مجللی برای دخترش زینت‌الملک را داد. ساخت این خانه اشرافی ده سال طول کشید. ابتدا محمدخان قوام الملک دوم مسئول ساخت‌وساز این خانه شد و محمدرضا خان قوام الملک سوم این مسئولیت را به پایان رساند.

این خانه در سال 1359 به پناهگاهی برای جنگ‌زده‌ها  تبدیل شده بود و در سال 1373 در اختیار بنیاد فارس شناسی قرار گرفت و مرمت آن را آغاز کردند. احداث موزه و نگارخانه فارس و ساخت یک آمفی‌تئاتر برای اجرای موسیقی، نمایش و فیلم از دیگر اقداماتی که در این خانه انجام شده است. 

دیدنی‌های موزه خانه زینت‌الملک شیراز

این روزها زیرزمین خانه زینت‌الملک به یکی از هیجان انگیزترین موزه‌های شیراز  تبدیل شده است. مجسمه‌های مومی مشاهیر و افراد تأثیرگذار فارس در دوره‌های مختلف در این موزه به نمایش درآمده است و تاریخ و فرهنگ فارس را به بازدیدکنندگان معرفی می‌کند. این موزه به موزه مادام توسو هم معروف است. در ابتدای موزه مجسمه زینت‌الملک از بازدیدکنندگان استقبال می‌کند و مجسمه دو سرباز قاجاری در دو طرف او آماده‌باش ایستاده‌اند.

پس از این ورودی مجسمه‌هایی از دوره هخامنشی را می‌بینید و به ترتیب سیر تاریخی ادامه پیدا می‌کند. در این موزه بیش از 50 مجسمه و سردیس به نمایش گذاشته شده است که هر کدام جزئیات بسیار جالبی دارند. به علت جایگاه عرفانی حافظ بین مردم، تندیسی از وی ساخته نشده است اما با این حال بخشی از موزه به این شاعر بزرگ اختصاص یافته است.

معماری خانه زینت‌الملک شیراز

خانه زینت‌الملک 2700 متر مربع مساحت دارد و تنها یک کوچه با خانه قوام فاصله دارد. خانه زینت‌الملک و خانه قوام مجموعه قوام را تشکیل می‌دهند و توسط تونلی زیرزمینی به هم می‌رسند. در واقع خانه زینت ‌الملک اندرونی خانه قوام و مسیری برای عبور محارم بوده است. اندرونی و بیرونی، حوض، هشتی و غیره از مشخصه‌های معماری ایرانی هستند که در خانه زینت‌الملک هم به چشم می‌خورند.

درِ ورودی این بنا با هنر معرق‌کاری مزین شده است و در کنار آن دو سکوی نشیمن با ارتفاع ۷۰ سانتی‌متر وجود دارند و مجسمه دو سرباز قاجاری همراه با اسلحه کنار آن‌ها  است. کتیبه سنگی سردر ورودی هم از دیگر جاذبه‌های بنا است که تاریخ ۱۳۰۰ هجری قمری روی آن حک شده است. پس از گذر از هشتی، درگاه ورودی حیاط قرار دارد.

حوض وسط حیاط به آب قوامی مشهور است که در گذشته آب‌انبار بوده است؛ آب‌انباری با سیستمی کانال‌بندی تا سر کوچه که آن را با نام تنبوره می‌شناسند. 

عمارت اصلی دو طبقه است که بیش از ۲۰ اتاق دارد. اتاق‌ها مزین به نقاشی‌های گل ‌و بوته، پرندگان، حیوانات و پرندگان و هنر آینه‌کاری، گچ‌بری،  حجاری سنگ (نقاری)، منبت‌کاری و دیگر تزیینات است.  سقف بیشتر اتاق‌ها چوبی است و تمام آن‌ها به غیر از قسمت شرقی به هم راه دارند و همگی به آخرین اتاق در قسمت غربی می‌رسند. 

پنجره‌های ارسی، زیبایی‌های دیگر اتاق‌های عمارت هستند؛ این پنجره‌ها نور خورشید را روی در و دیوارها منعکس می‌کنند. در بعضی اتاق‌ها هم تصاویری از کودکان و زنان اروپایی وجود دارد که نشان از تاثیرپذیری معماری قاجاری از معماری، فرهنگ و هنر اروپایی دارد.

اندرونی خانه زینت‌الملک یک محور اصلی طولی دارد و در سمت غربی آن تالار آینه دیده می‌شود؛ شاه‌نشین یا تالار تابستانه هم زیر تالار آینه قرار گرفته و با انواع آجر تزیین شده است. کف طبقه اول با کاشی‌های آبی‌رنگ و کاشی هفت‌رنگ با نقش مناظر پوشانده شده است و بدنه و دیواره‌های اتاق آینه‌کاری شده‌اند.

تنها سقفی که مزین به هنر مشترک نقاشی روی چوب و آینه‌کاری روی چوب است، ایوان قسمت شرقی بنا بوده که متاسفانه به علت آتش‌سوزی از بین رفته است و قابل مرمت نمی‌باشد. پنج ستون بخش جنوبی خانه زینت‌الملک هم چوبی هستند و برای جلوگیری از نفوذ موریانه دور آن‌ها الیاف مقاوم پیچیده شده است. جنس درهای منبت‌کاری شده در بنا از جنس چوب گردو و صدف هستند.

در گذشته یک اسلحه‌خانه، محلی برای نگهداری مواد غذایی و محلی هم برای استراحت در زیرزمین خانه زینت‌الملک وجود داشت. پنجره‌های مشبک زیرزمین خانه زینت‌الملک هم سنگی بودند اما امروزه چوبی هستند. یک اتاقک هم در بالای پشت‌ بام بنا در قسمت جنوبی دیده می‌شود که محل نگهداری پاروها بوده است.

دسترسی به خانه زینت‌الملک شیراز

خانه زینت‌الملک در مرکز شهر شیراز، در خیابان لطفعلی‌خان زند و در محله گود عربان قرار دارد. این خانه در ضلع غربی نارنجستان قوام قرار گرفته است و فاصله خانه زینت‌الملک تا خانه قوام فقط یک کوچه است 

آدرس خانه زینت‌الملک: شیراز، خیابان لطفعلی‌خان زند، جنب نارنجستان قوام

شماره تلفن تماس: 07132234181

ساعات و شرایط بازدید از خانه زینت‌الملک

از امکانات خانه زینت‌الملک می‌توان به امکان عکاسی با لباس قجری، کافی‌شاپ با انواع عرقیجات، فالوده شیرازی، بستنی و سرویس بهداشتی اشاره کرد. تا چند سال پیش، امکان عکاسی در موزه تاریخ  فارس و در کنار مجسمه‌ها در زیرزمین خانه زینت‌الملک وجود داشت؛ اما به‌ سبب ایجاد آسیب‌هایی به مجسمه‌ها  از قبیل افتادن مجسمه‌ در حین عکس‌برداری، آسیب ناشی از فلش دوربین عکاسی و موارد دیگر، عکس‌برداری ممنوع شده و در مقابل مجسمه‌ها حفاظ نصب شده است. فراموش نکنید در زمان بازدید مجموعه‌های تاریخی، نباید اشیا را لمس کنید. 

ساعات بازدید: هر ‌روز از ساعت 8 تا ۱۹ 

هزینه بازدید: 10 هزار تومان برای بازدیدکننده ایرانی و 100 هزار تومان برای بازدیدکننده خارجی

پیشنهاد می‌کنیم در کنار بازدید از خانه زینت‌الملک به اماکن دیدنی نزدیک این خانه  همچون مسجد نصیر الملک، بازار وکیل، مدرسه خان، و ارگ کریم‌خان زند هم سر بزنید. 

بازدید از خانه زینت‌الملک با علاالدین تراول

بازدید از خانه زینت‌الملک هم جنبه تاریخی دارد و هم جنبه تفریحی. بنابراین بازدید از این خانه موزه برای همگان می‌تواند شیرین و جذاب باشد. دیدنی های شیراز بسیار متنوع‌اند؛ از جاذبه‌های طبیعی گرفته تا دیدنی‌های تاریخی و باستانی. به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم با رزرو آنلاین تورهای ایرانگردی علاالدین تراول و با یک برنامه‌ریزی دقیق، به بهترین شکل ممکن از زمانتان استفاده کنید. برای اقامت در شیراز هم می‌توانید به صفحه رزرو آنلاین هتل های ایران در سایت علاالدین مراجعه کنید و هتل های شیراز را انتخاب نمایید سپس تنها با چند کلیک، امکان اقامت خاطره‌انگیزی را برای خود و همراهانتان فراهم کنید. همچنین می‌توانید سوال‌هایتان در زمینه رزرو هتل، تور و غیره را از کارشناسان بخش پشتیبانی علاالدین تراول با شماره 02174495 بپرسید.