جشن‌ها یکی از مظاهر تمدن و ویژگی‌های فرهنگی هر ملتی است که در حفظ هویت و ایجاد همبستگی فرهنگی و اجتماعی نقش مطلوبی دارد. جشن‌های ایرانی هم یکی از آیین مردمی این سرزمین است که در پَس هر یک از آن‌ها مراسم و جشن‌های وابسته‌ای نیز برگزار می‌شد. این جشن‌ها در تاریخ کشورمان ریشه‌دار هستند، طوری که برخی از آن‌ها از دوران باستان تا به امروز، هنوز هم کم و بیش زنده هستند. ما ایرانیان بنا به سنت تاریخی که در میان مردم رواج دارد، جشن و آیین‌های خود را زنده نگه داشته‌ایم. ما در این وبلاگ علاءالدین تراول قصد داریم از میان این جشن‌های ایرانی به معرفی آیین جشن آبانگان بپردازیم. پس با ما همراه شوید تا درباره زمان برگزاری جشن و اینکه چه داستانی در پَس نام آن نهفته است برایتان شرح دهیم.
آبانگان یکی از جشن‌های دوازده گانه سال است که روز دهم از آبان برگزار می‌شد. این جشن در وصف ستایش و گرامیداشت ایزدبانو آناهید است که به ایزد آب‌های روان شهرت داشت. ایزدبانو آناهید نقش به سزایی در آیین‌های مردم ایرانی دارد، طوری که قدمت نیایش و ستایش آن در فرهنگ ایرانی به دوران پیش از زرتشت در تاریخ ایران باز می‌گردد. از آناهیتا در اسطوره‌های ایرانی، به عنوان یکی از تابناک‌ترین چهره‌ها یاد کرده‌اند و درکتاب اوستا، سرود بلند و زیبایی به نام "آبان یَشت"، ویژه نیایش و ستایش او آورده‌اند:
«اوست برومندی که در همه جا بلند آوازه است. اوست که در بسیاری فره‌مندی، همچند همه آب‌های روی زمین است. اوست زورمندی که از کوهِ هگر به دریای فراخ کرت ریزد. من اهورامزدا او را به نیروی خویش، هستی بخشیدم تا خانه و روستا و شهر و کشور را بپرورم و پشتیبان و پناه بخش و نگاهبان باشم....»
پارسیان در جشن آبانگان مخصوصا زنان در کنار دریا یا رودخانه‌ها به نیایش این فرشته آب یعنی آناهیتا می‌پرداختند، چراکه ایرانیان کهن آب را مقدس می‌شمردند و هیچ وقت آن را به چیزی آلوده نمی‌کردند.
در کتاب اوستا آناهیتا را زنی زیبا و بلند بالا دانسته‌اند که آراسته به جواهراتی همچون گوشواره در گوش و طوقی زرین برگردن است. همچنین او را به صفاتی نظیر نیرومندی و خرمندی به صورت الهه عشق و باروری تشبیه کرده‌اند، چراکه بر این باورند چشمه حیات از وجود او می‌جوشد و به همین دلیل او را "مادر خدا" نام نهاده‌اند. حتی او را همتای ایرانی "آفرودیت (الهه عشق و زیبایی یونان) و ایشتر (الهه بابلی) در نظر گرفته‌اند. با تمام این ویژگی‌هایی که از آناهیتا گفتیم، اینطور به نظر می‌رسد که خدای محبوبی بوده و همیشه علاقه و احترام عمیقی میان پیروان خود داشته است. تندیس‌های باروری (الهه مادر) و نمونه‌هایی از آن را که در تپه سراب کرمانشاه و در کاوش‌های ناحیه شوش کشف شده‌اند را تجسمی از این ایزدبانو برشمرده‌اند. در دوران تاریخی ایران زمین، زنان به هنگام زایش خوب و دختران برای یافتن همسر مناسب به درگاه این ایزدبانو دعا می‌کردند. همچنین برای آناهیتا معابد بسیاری ساخته شد و در این معابد دوشیزگانی به خدمت می‌پرداختند که تعهد به پاکدامنی داشتند. از میان این معابد می‌توان به معبد کنگاور، شوش و همدان اشاره کرد که از معابد دیگری که برای او ساخته‌اند، مجلل‌تر بوده است.
پیدایش جشن آبانگان
آبان به معنای آب‌ها گفته می‌شود که زرتشتیان آن را یکی از عناصر پاک‌کننده می‌دانند. روایات بسیاری درباره چگونگی پیدایش روز آبانگان آورده‌اند که در پی جنگ‌های طولانی بین ایران و توران، افراسیاب تورانی فرمان می‌دهد تا نهرها و کاریزها را ویران کنند، پس از تمام شدن جنگ پسر تهماسب که زو (احتمالا زاب) پادشاه ایران نام داشت دستور داد تا نهرها را لایروبی کنند و پس از آن آب در کاریزها جاری گردید و این باعث شد که ایرانیان روان شدن آب را جشن بگیرند.
در روایت دیگری نقل کرده‌اند، با گذشت هشت سال خشکسالی بالاخره در ماه آبان، باران شروع به بارش می‌کند و از آن زمان به بعد است که جشن آبانگان پدید می‌آید. زردشتیان این روز را مثل دیگر جشن‌های خود به نیایشگاه‌ها می‌روند، بعد از آن به کنار جوی‌ها و نهرها رفته و اوستای آب زور را می‌خوانند که در بخشی از کتاب اوستا نوشته شده است. خواندن این کتاب توسط موبد انجام می‌شود و در مدح اهورامزدا است و درخواست آب و نگهداری آن را می‌نمایند. زرتشتیان پس از خواندن این کتاب به شادی می‌پردازند.
روایت دیگری هم در خصوص پیدایش روز آبانگان گفته‌اند که در این روز وقتی باران می‌بارد، آبانگان به مردان تعلق دارد، یعنی مردان تن خود را به آب می‌سپارند و اگر باران شروع به باریدن نکند، این زنان هستند که تنی به آب می‌زنند.
ما در وبلاگ علاءالدین تراول در تلاش هستیم مطالب جذاب و خوبی از همه موضوعات برایتان به اشتراک بگذاریم. علاوه بر لذت تماشای صفحات وبلاگ ما این امکان را خواهید داشت که از خدمات حرفه‌ای علاءالدین تراول هم بهره‌مند شوید. چنانچه بخواهید سالنی برای مراسمتان رزرو کنید، بلیط جاذبه‌ها را به صورت آنلاین دریافت کنید و یا دوست داشته باشید با تورهای داخلی به سفر بروید و حتی بلیط رفت و برگشت به شهر یا کشوری را بخرید، می‌توانید روی همکاران متخصص ما حساب باز کنید تا بهترین خدماتِ سفر را برایتان تدارک ببینند.
