گنبد علویان؛ گوهری ناشناخته در قلب همدان
گنبد علویان اثری بی‌نظیر از بناهای به‌‌جا مانده از معماری دوره اسلامی در شهر زیبای همدان است. گنبد علویان، میراث‌دار پیشینه اعتقادی اهالی این دیار و همواره مورد توجه محققان بوده است. از گذشته‌های دور مردم به سادات و دوستداران حضرت علی (ع) علاقه بسیاری داشتند و به دلیل مدفون بودن دو تن از علویان در این بنا، از آن با عنوان گنبد علویان یاد می‌کنند.
گنبد علویان در چهارباغ علویان، در نزدیکی میدان امامزاده عبدالله همدان واقع شده است. برای بازدید از این اثر تاریخی با تور همدان همراه شوید تا بیشتر با شاهکار معماری دوره سلجوقی آشنا شوید. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این تور و رزرو آنلاین تورهای ایرانگردی علاالدین تراول با ما همراه باشید. امروزه، گنبد علویان یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر همدان و از شاهکارهای معماری و گچ‌بری بعد از اسلام است که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
گنبد علویان که با نام‌های دیگری مانند «گنبد خشتی» و «گنبد سبز» نیز شناخته می‌شود، یکی از بناهای تاریخی و مذهبی شهر همدان است که قدمت آن به دوران سلجوقیان در قرن ششم هجری قمری می‌رسد. این بنا در ابتدا به عنوان مسجد احداث شده بود، اما در دوره‌های بعد، با ایجاد سردابی در زیر زمین، به مقبره خاندان علویان تبدیل شد. بر اساس تحقیقات باستان‌شناسان بنای اولیه مغولی بوده و در دوره سلجوقیان تکامل یافته است. این گنبد به‌دلایل متعدد از جمله ویژگی‌های منحصربه‌فرد کالبدی و ظرافت و تزئینات استثنایی آن، همواره مورد توجه ویژه محققان قرار داشته است. گنبد علویان در طول تاریخ دستخوش تغییرات و تحولات متعددی شده است. در دوره قاجار، تعمیراتی در این بنا صورت گرفته است. همچنین در سال 1310، گنبد علویان به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
اداره‌‌کل باستان‌شناسی در سال ۱۳۱۷ به تعمیر و مرمت این بنا اقدام کرد و پوششی از چوب و شیروانی برای آن ایجاد کرد. امروزه سازمان میراث فرهنگی، دور این بنا را حصار کشیده و از آن حفظ و نگهداری می‌کند. در طی سالیان متمادی، این بنا چندین بار مرمت شده است. بنای گنبد علویان که تا چندی قبل در محدوده دبستانی کوچک در بافت قدیمی شهر واقع شده بود و فرصتی برای شناساندن معماری فوق‌العاده خود نداشت، اکنون پس از آزاد کردن بافت پیرامون و تجهیز محدوده آن در وضعیت مناسب‌تری قرار گرفته است.
معماری گنبد علویان از لحاظ هنر گچ‌بری و آجرکاری از آثار کم‌نظیر دوره اسلامی است. شکل ظاهری این بنا شبیه گنبد سرخ مراغه است که متعلق به قرن ششم هجری است. نقشه بنای گنبد علویان به صورت چهارضلعی است. در هر گوشه از بنا، ستون‌هایی استوانه‌ای شکل با ارتفاع بیش از 9 متر و قطر 1 متر وجود دارد. در بخش شمالی بنا، طاقی باشکوه با ارتفاع 10 متر قرار دارد. گنبد این بنا از نوع گنبدهای خشتی است که با آجر ساخته شده است. گنبد دارای پوششی از کاشی‌های فیروزه‌ای است که در نور خورشید می‌درخشد. در زیر گنبد، فضای وسیعی برای عبادت یا برگزاری مراسم مذهبی وجود دارد. گنبد و دیوارهای داخلی بنا با گچبری‌های ظریف و زیبایی تزئین شده‌اند. نقوش هندسی، اسلیمی و گیاهی از جمله رایج‌ترین نقوش در این گچبری‌ها هستند. در برخی از قسمت‌های بنا، از کاشی‌های لعاب‌دار برای تزئین استفاده شده است. در ضلع شمالی بنا، مناره‌ای آجری با ارتفاع حدود 15 متر وجود دارد. این مناره نیز با گچبری‌های زیبایی تزئین شده است. در زیر زمین بنا، سردابی وجود دارد که محل دفن خاندان علویان است. سرداب دارای طاق‌ها و تزئینات آجری زیبایی است.
حد فاصل طاق‌نما و برج‌های پیرامونی را دو سطح مستطیل‌شکل هم‌ارتفاع با کل بنا پوشیده از تزئینات گچ‌بری و نیز دو سطح نیم‌دایره که با آجرهای راسته و خفته تزیین شده‌اند، زینت می‌بخشند. اضلاع غربی و شرقی ساختمان هرکدام دارای دو طاق‌نما است که درون آن‌ها با برجسته‌کاری‌های آجری، تزیین شده است. بالای طاق‌نما‌ها و قسمت‌های انتهایی برج‌ها، بقایایی از کتیبه‌ای آجری و برجسته به خط کوفی دیده می‌شود. راه‌پله‌های کم‌عرضی هم از درون برج شمال شرقی دسترسی به سقف را امکان‌پذیر می‌کند.
در هر کنج بنا دو طاقچه رفیع و دو طاق‌نما پوشیده از طرح‌های زیبای گچ‌بری دیده می‌شود. محراب گنبد در ضلع جنوبی واقع شده است. تعداد کمی نورگیر روشنایی مناسبی به محوطه داخل بنا می‌دهند.
سرداب کوچکی زیر محراب وجود دارد که مدفن دو تن از بزرگان خاندان علویان است. فضای داخلی سرداب از ۶ حجره با طاق‌نمای جناغی تشکیل شده است و قبرها به‌شکل حجم‌های مکعب‌مستطیل، پوشیده از آجرهای لعاب‌دار فیروزه‌ای در مرکز آن قرار گرفته‌اند.
ساعت بازدید: همه روزه به جز ایام تعطیل رسمی از ساعت 8 صبح تا 18 عصر
در ماه‌های رمضان و محرم، ساعات بازدید از 9 صبح تا 17 عصر است.
قیمت بلیط: بلیط ورودی برای هموطنان ایرانی 3000 تومان و برای گردشگران خارجی 20000 تومان است.
این گنبد از سمت شمال در خیابانی که میدان عین‌القضات را به میدان امامزاده عبدالله وصل می‌کند، قرار گرفته و از سمت جنوب با خیابان باباطاهر و از شرق با خیابان اکباتان محصور شده است. برای دسترسی به گنبد علویان از میدان امام‌خمینی در مرکز شهر همدان و بلوار بابا طاهر خود را به میدان امامزاده عبدالله برسانید. از میدان امامزاده به‌سمت راست بپیچید و وارد بلوار علویان شوید. گنبد علویان در فاصله ۳۰۰ متری از میدان قرار دارد.
آدرس: استان همدان، شهر همدان، چهارباغ علویان، نزدیک میدان امامزاده عبدالله
شماره تماس مجموعه گنبد علویان: ۰۸۱۳۲۵۲۳۰۴۶
جاذبه‌های دیدنی نزدیک به گنبد علویان همدان
میدان امامزاده عبدالله: در این میدان، آرامگاه امامزاده عبدالله، فرزند امام جعفر صادق (ع) واقع شده است. همچنین، در اطراف میدان، مسجد امامزاده عبدالله، بازار سنتی و چندین رستوران و فروشگاه وجود دارد.
آرامگاه ابن سینا: این آرامگاه محل دفن ابوعلی سینا، فیلسوف، پزشک و دانشمند مشهور ایرانی است. بنای آرامگاه ابن سینا در دوره قاجار ساخته شده است و از جمله آثار ملی ایران به شمار می‌رود.
بازار سنتی همدان: این بازار یکی از قدیمی‌ترین و بزرگترین بازارهای شهر همدان است. در این بازار، می‌توان انواع مختلف کالاها مانند فرش، صنایع دستی، لباس، ادویه و سوغات را خریداری کرد.
تپه باستانی هگمتانه: محوطه باستانی هگمتانه در دل بافت قدیمی شهر همدان در خیابان اکباتان قرار دارد. این مجموعه از جاذبه‌هایی چون کلیسای گریگوری استپانوس، موزه هگمتانه، کليسای ارامنه انجيلی، مدرسه نور، خانه کشیش گریگوری و گورستان تشکیل شده است.
گنجنامه: در گنجنامه کتیبه‌ای از دوره هخامنشی به دستور داریوش اول حک شده است. همچنین، در کنار آن، آبشار گنجنامه، رستوران‌ها و فروشگاه‌های متعددی وجود دارد.
علاوه بر جاذبه‌های ذکر شده، در نزدیکی گنبد علویان، مکان‌های دیدنی و تفریحی متعددی مانند مسجد جامع، حمام تاریخی، باغ ایرانی، پارک کودک و سینما وجود دارد.
همدان، پایتخت تاریخ و تمدن ایران، پر از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی است. اما در میان این همه زیبایی، گنبد علویان هر گردشگری را مجذوب خود می‌کند. قدم زدن در این مکان تاریخی و مذهبی، حس آرامش و معنویت خاصی را به شما القا می‌کند. به همدان سفر کنید و در کنار بازدید از جاهای دیدنی همدان همچون آبشار گنجنامه، کوهستان الوند، مجموعه تفریحی عباس‌آباد و ... از گنبد علویان هم دیدن کنید و از دیدن جاذبه‌های بی‌نظیر این شهر زیبا لذت ببرید. برای اقامت در شهر همدان می‌توانید با رزرو آنلاین هتل های همدان از قبیل هتل پارسیان آزادی، هتل بابا طاهر و هتل بوعلی همدان در فضای لوکس و زیبایی اقامت داشته باشید. برای اطلاع از سایر خدمات ما و یا برای کسب اطلاعات بیشتر، با همکاران ما با شماره 02174495 تماس بگیرید.
