سد قمصر در کاشان

سد قمصر کاشان، بنایی از دوران سلجوقیان

گل‌های محمدی جذاب و زیبا و خوشبو و مراسم گلاب‌گیرانی که هرساله در شهر قمصر کاشان یکی از دیدنی‌ترین شهرهای این استان برگزار می‌شود، آن‌قدری شهرت این شهر زیبا را قبضه کرده که خیلی از مردم ایران، اطلاعی راجع به دیدنی‌های دیگر این شهر ندارند. اما قمصر، این دره زیبا و بهشتی، پر است از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی که باید حتما آن‌ها را تجربه کنید.

یکی از این جاذبه‌های تاریخی، سد قمصر کاشان است. بنایی زیبا و باارزش که پیشنهاد می‌کنیم اگر قصد سفر به کاشان یا قمصر را دارید، دیدار آن را حتما در برنامه خودتان بگنجانید. اگر هم با شهر قمصر به کلی آشنایی ندارید، به سادگی می‌توانید در تور قمصر کاشان یک روزه علاالدین تراول ثبت نام کنید و فرمان سفر را به دست ما بسپارید.

تاریخچه سد قمصر

سد قمصر کاشان یکی از جاذبه‌های زیبای شهر قمصر کاشان به حساب می‌آید. این سد به گفته مورخین و جغرافیادانان در دوره حکومت سلجوقیان بر ایران ساخته شده است. اغلب مورخین بر اینکه سد قمصر به دوره حکومت سلطان جلال‌الدین ملکشاه سلجوقی (485-465 هجری قمری) بازمی‌گردد، اتفاق نظر دارند.

البته یک نظریه دیگر نیز وجود دارد که طبق آن تاریخچه سد قمصر کاشان به دوره صفویه بازمی‌گردد. زیرا برخی از مورخین معتقدند که سد مربوط به ملکشاه سلجوقی به مرور زمان تخریب شده است و در دوره صفویه (شاه عباس بزرگ) سد فعلی را بر روی شالوده سدی که تخریب شده است، دوباره بنا کرده‌اند. تاریخ‌شناسان این نتیجه را از مقایسه تطبیقی میان طراحی و عمارت و نوع ساخت سد فعلی قمصر با سد قهرود گرفته‌اند.

معماری سد قمصر کاشان

سد قمصر کاشان در 5 کیلومتری شمال شهر قمصر و به فاصله حدود 30 کیلومتر از شهرستان کاشان در تنگنایی از رودخانه قمصر ساخته شده است. جایی که منظره‌ای بکر محسوب می‌شود. به خصوص اگر بدانید که خود شهر قمصر حالتی درّه‌ای دارد، قطعا می‌توانید متصور شوید با چه نمای زیبایی روبه‌رو خواهید شد.

دیواره این سد در عمق درّه مذکور از حدود 40 متر طول و 22 متر ارتفاع برخوردار است. ضمن اینکه در سطح فوقانی سد، طول آن به حدود 80 متر می‌رسد. البته گویا ضخامت دیواره این سد در اولین مرحله از ساخت درحدود 14 متر بوده و بعدا تا حد 26 متر افزایش پیدا کرده است. این دیواره با مصالحی از سنگ و ملات ساروج که بسیار محکم است، ساخته شده است. یکی دیگر از جذابیت‌های معماری این سد، وجود جرز پشتیبان محکمی در قسمت زیر آب است که آن را در مقابل فشارهای سنگین وارده از سمت مخزن، مقاوم ساخته است.

البته پیشینیان ما مهارت خاصی در معماری و محکم‌کاری داشته‌اند. زیرا علاوه بر این جرز، محددا در قسمت زیر آب آن و به فاصله 12.5 متر از دیوار اصلی، یک دیواره دیگر با ضخامت 3 تا 4 متر را کشیده بودند. فاصله بین این دو دیوار نیز با سنگ و ملات به خوبی پر شده است تا بر مقاومت دیواره‌های سد افزوده شود.

جذابیت سد قمصر از نظر معماری

شاید باورش سخت باشد اما در همان دوره سلجوقی (یا به روایتی صفوی)، در حاشیه سمت راست سد، مکانی تعبیه شده بوده که آب اضافی و طغیانی سد از آن خارج شود. کاری که با مقایسه با معماری‌های مدرن هم خیلی نو به نظر می‌رسد. زیرا از وقوع سیل جلوگیری می‌کرده است.

دو دریچه برجی هم روی دیواره سد وجود دارند. این دو دریچه برجی به فاصله حدود 20 متر از همدیگر ساخته شده‌اند. کاربرد این دو، تنظیم به موقع آب قرار گرفته پشت سد بوده تا به نوعی باز جلوی مشکلات طغیان و اشکالات این‌چنینی گرفته شود. این مساله البته باعث استحکام بیشتر و جلوگیری از فشار آمدن به دیواره‌ها نیز بوده است. البته متاسفانه یکی از این دو دریچه به مرور زمان تخریب شده و مورد مرمت و بازسازی قرار نگرفته است. اما دریچه دیگر هنوز هم سالم است و به خوبی کار می‌کند. یکی از دلایلی هم که باعث نظریه بازسازی در دوره صفوی می‌شود، وجود همین دریچه‌هاست. زیرا سد قهرود هم از نظر طراحی، دریچه‌هایی این‌چنینی را داراست. به شیوه‌ای که داخل هرکدام از برج‌ها، دو لوله استوانه‌ای متداخل درهم تعلبه شده و دو لوله داخلی هم راه‌پله‌ای مارپیچی ساخته شده تا دسترسی برای مرمت آن نیز وجود داشته باشد. 

لوله خارجی نیز علاوه بر تامین کردن نور و روشنایی مورد نیاز راه پله، وظیفه جلوگیری از خراب شدن برج به وسیله فشار بالای آب را داشته است. این استوانه با پل زدن بین فضای داخلی تونل با هوای خارج، جلوی تخریب برج با جریان آب را می‌گرفته است. البته زمانی که به آب سد هم نیاز پیدا می‌شده، کار خیلی راحت بوده است. کافی بوده که تخته‌های دریچه خروجی آب را با استفاده از یک دیلم که به طنابی قطور و محکم وصل شده است، کشیده و به جریان بیندازند. به همین سادگی!

همه این جذابیت‌ها نشان می‌دهد که بیخود نیست سد قمصر کاشان ثبت ملی شده است. این ثبت در تاریخ 22 آبان 1386 ه.ش و با شماره ثبتی ۱۹۸۷۶ اتفاق افتاده بود.

بازدید از سد قمصر کاشان با علاالدین تراول

شهرستان کاشان به خودی خود یکی از جذاب‌ترین شهرهای ایران ازنظر جاذبه‌های طبیعی و تاریخی محسوب می‌شود. شهر قمصر نیز در نزدیکی کاشان قرار دارد و به همین دلیل، سفر به کاشان و قمصر، یکی از معمول‌ترین مقاصد گردشگران ایرانی است. زیرا جدای از جذابیت این شهرستان، حضور آن در مرکز جغرافیای ایران، دسترسی‌اش را به خیلی از شهرهای بزرگ ایران، راحت و نزدیک کرده است.
حالا که با این سد جذاب آشنا شدید، اگر دوست داشته باشید می‌توانید آن را به عنوان یک مقصد جانبی در کنار سفر به جاذبه‌های کاشان و قمصر گوشه چشمتان بگذارید. ما در علاالدین تراول راهنمای شما هستیم و کافی است که برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره 02174495 تماس حاصل فرمایید. گرچه که غیر از سد قمصر کاشان، می‌توانید روی خدمات دیگر ما حساب کنید. جهت اطلاع از شرایط رزرو آنلاین تورهای ایرانگردی، تورهای خارجی به وب سایت مراجعه کرده و به صورت آنلاین برای خرید بلیط هواپیما و  رزرو هتل های کاشان اقدام کنید.