آب انبار شش بادگیر یزد

آب انبار شش بادگیر یزد

از پیچ و خم کوچه‌های یزد و محله فهادان که بگذرید بنایی یکتا در تمام جهان خود را به شما نشان می‌دهد. تنها آب انبار جهان با ۶ بادگیر بلندبالا که یکی از بناهای تاریخی شهر یزد است. آب انبارها به وفور در شهرهای گرمسیری و مناطق کم‌آب ایران دیده می‌شوند و یزد نیز مرکز دیدنی‌ترین آب انبارهای ایران است. اگر با آب انبار آشنایی ندارید، کافی است به اسمش توجه کنید. این بنا جایی بوده است که در فصول بارندگی و پرآب سال، آب را داخلش می‌ریخته‌اند تا بعدا در فصول کم‌آب سال از آن استفاده کنند. و معمولا این بنا به صورت زیرزمینی ساخته می‌شده است.

یزد نیز یکی از شهرهای کم‌آب ایران بوده که مردمان آن از انواع و اقسام روش‌ها، مانند کندن چاه، احداث قنات و ساخت آب انبار برای رفع مشکلات آب استفاده می‌کرده‌اند. بنابراین اگر دوست دارید که با سبک زندگی مردمان یزد آشنا شوید، یکی از بهترین راه‌هایش دیدار آب انبار شش بادگیر یزد خواهد بود. گرچه که جاذبه‌های گردشگری شهر یزد فراوان هستند.

معرفی آب انبار شش بادگیر یزد

آب انبار شش بادگیر که برخی اوقات آب انبار شش بادگیری نیز نامیده می‌شود، یکی از جاذبه‌های مهم شهر یزد به حساب می‌آید. این آب انبار که در دوره قاجاریه ساخته شده بوده، در تاریخ 4 فروردین سال 1357 ه.ش در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
آب انبار شش بادگیر، به علت دارا بودن شش بادگیر، بزرگ‌ترین آب انبار شهر یزد محسوب می‌شود. شهرت این آب انبار بیشتر به علت بادگیرهای بزرگ و متعدد، هشت وجهی بودن بادگیرها و گنبد بزرگ تخم مرغی‌اش است.

علت شش وجهی بودن بادگیرها نیز استفاده از نهایت بهره‌وری قدرت بادهای کویری یزد بوده است. این آب انبار تا اواخر دوره پهلوی هنوز کاربرد داشت و مردم از آن آب برمی‌داشتند؛ اما با لوله‌کشی شدن آب شهری، دیگر کاربردش از بین رفت. امروزه آب انبار شش بادگیر یزد تنها یک جاذبه تاریخی و گردشگری به حساب می‌آید. البته یک جاذبه فوق‌العاده که غیر از شگفت زده کردن گردشگران، از فضاهای داخلی‌اش برای برگزاری مراسم خاص، همچون مراسم آیینی عزاداری محرم و... نیز استفاده می‌شود.

آب انبار شش بادگیر یزد در خیابان دهم فروردین از محله تل یزد قرار دارد. آدرس دقیق این آب انبار عبارت است از: استان یزد، شهر یزد، خیابان دهم فروردین، محله تل یزد، کوچه شش بادگیر. البته برای بازدید راحت‌تر از این جاذبه یزدی کافی است که نگاهی هم به فهرست هتل‌های شهر یزد بیندازید تا انتخاب مناسبی برای اسکان خودتان داشته باشید.

تاریخچه آب انبار شش بادگیر یزد

آب انبار شش بادگیر یزد در دوره قاجاریه و به همت حاجی محمدحسین خیر، فرزند نورالله یزدی ساخته شده است. تاریخ دقیق این ساخت به 1279 ه.ق یعنی حدود 180 سال پیش بازمی‌گردد. البته این آب انبار یک بار در تاریخ مورد مرمّت قرار گرفته است که این کار به دلیل تخریب بخش‌هایی از آن به واسطه طول عمر بالایش بوده است. بازسازی این آب انبار مربوط به سال 1371 ه.ش بوده است. مشهور است که حاجی محمد حسین در زمان حیات خود این آب انبار را ساخته و وقف می‌کند. بعد از فوت ایشان نیز فردی به نام بهشتیان، این آب انبار را هربار از آب وقف‌آباد (مهمترین آب جاری شهر یزد) پر می‌کرده است.

معماری آب انبار شش بادگیر یزد

آب انبار شش بادگیر یزد از دو درب ورودی شمالی و جنوبی به همراه دو راه‌پله و دو پاشیر بهره می‌برد. برخی از مورخین معتقدند که جدا بودن ورودی‌ها برای این بوده است که یک ورودی به مسلمانان و یک ورودی به زرتشتی‌ها اختصاص پیدا کند. آنان علت این امر را هم تعداد بالای زرتشتیان محترم شهر یزد عنوان می‌کنند.

اما برخی دیگر این فرضیه را رد کرده و اعتقاد دارند که داشتن دو ورودی صرفا به علت جلوگیری از شلوغی و تقسیم جمعیت بالایی که برای آب برداشتن مراجعه می‌کرده‌اند، بوده است. و از نظر این محققان، تفاوت و تمایزی بین مسلمانان و زرتشتیان هیچگاه در یزد وجود نداشته است.

این آب انبار از ارتفاعی 12.6 متری در مخزن آب خود بهره می‌برد که طبعا حجم زیادی از آب را برای موقع اضطرار مردم ذخیره می‌کرده است. این حجم درحدود 2 هزار متر مکعب آب بوده است که واقعا شگفت‌انگیز به نظر می‌رسد! تمام شش بادگیر نیز از ارتفاعی 10 متری برخوردار هستند. ضمن اینکه از سطح زمین با دو دسته راه‌پله به آب انبار می‌رسید. ابتدا یک بخش روباز که 55 پله دارد و سپس بخش سرپوشیده که بعد از سردر و ورودی آب انبار است و بنا به پایین رفتن حجم آب باید هربار بیشتر در آن پایین بروید.

جالب است بدانید که معماری آب انبار شش بادگیر در بخش بادگیرها ابتدا متفاوت بوده است. این آب انبار در ساخت اولیه خود تنها از سه بادگیر بهره می‌برده است. اما بعدها سه بادگیر دیگر نیز به این آب انبار الحاق شده است. یافتن اینکه کدام یک از آب انبارها قدیمی و کدام یک جدید هستند را می‌شود به خودتان بسپاریم. کافی است که به یزد سفر کنید و از نزدیک نگاهی به این آب انبار بیندازید. رنگ و شکل بادگیرهای جدید کمی نوتر و متفاوت‌تر است. اما از دور خیلی معلوم نیست که اصلا تفاوتی وجود داشته باشد!
بخش‌های مختلف آب انبار شش بادگیر یزد

تقریبا تمام آب انبارهای عمومی در نقاط مختلف ایران با چهار بخش اساسی و یکسان ساخته می‌شدند: خزینه، گنبد، پاشیر و بادگیر. آب انبار شش بادگیر یزد نیز تمام این بخش‌ها را به شکل احسن داراست. به طور کلی خزینه جایی است که آب درون آن ریخته می‌شود؛ یک حفره در دل زمین که به خوبی عایق شده تا آب داخل زمین فرو نرود و جذب خاک نشود. دقیقا بالای این حفره، یک گنبد ساخته شده تا مانع آلودگی آب و گندیدن آب راکد و ساکن درون حفره شود. بادگیرها نیز معمولا برای هدایت هوای خنک و سرد و دلچسب نگه داشتن آب در فصول گرم ساخته می‌شدند. نهایتا پاشیر هم به مجموعه راهرو و راه‌پله‌ای گفته می‌شود که از آن برای برداشتن آب استفاده می‌شود.

سفر به آب انبار شش بادگیر یزد با علاالدین تراول

برای مایی که امروزه کافی است دو قدم برداشته و شیر آب را باز کنیم تا آب بنوشیم، دیدن محلی در یک شهر که باید از خانه‌های دور و نزدیک تا آن‌جا می‌رفته‌اند و واردش می‌شده‌اند و آب برمی‌داشته‌اند، احتمالا جالب و عجیب و غریب است. برای سفر به شهر یزد و دیدار این آب انبار تاریخی، می‌توانید روی خدمات علاالدین تراول، شامل خرید بلیط هواپیما، تورهای داخلی، رزرو هتل های یزد و... حساب باز کنید و برای کسب اطلاعات بیشتر هم با شماره تلفن پنج رقمی 02174495 تماس حاصل فرمایید یا به وب‌سایت ما مراجعه نمایید.